Profesjonalne
Usługi Aktuarialne

Październik 2017 roku przyniesie zmianę Ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, która w znacznym stopniu zmieni wartość rezerw z tytułu świadczeń pracowniczych. Poprzednio obowiązująca Ustawa zrównywała wiek emerytalny dla kobiet i mężczyzn na poziomie 67 lat. Nowa Ustawa pozwoli przejść na emeryturę kobietom w wieku 60 lat, a mężczyznom w wieku 65 lat. Przejście na emeryturę nie będzie jednak obowiązkowe po przekroczeniu określonego wieku emerytalnego – każdy będzie mógł samodzielnie zdecydować czy chce pracować do 67 lat, a tym samym zwiększyć wartość przyszłych świadczeń. W pierwszym roku reformy na emeryturę będą mogły przejść kobiety urodzone do 1958 roku oraz mężczyźni urodzeni do 1953 roku. Wpływ zmiany wieku emerytalnego na wartość rezerw aktuarialnych na świadczenia pracownicze (rezerwy na nagrody jubileuszowe oraz rezerwy na świadczenia emerytalne, rentowe, pośmiertne) został opisany poniżej:

Zmiana wieku emerytalnego a rezerwa na nagrody jubileuszowe:
Według poprzednio obowiązujących przepisów, powszechny wiek emerytalny dla mężczyzn wynosił 67 lat, natomiast dla kobiet wynosił 60-67 lat. Obecna zmiana polegająca na obniżeniu wieku emerytalnego dla mężczyzn do 65 lat, a dla kobiet do 60 lat spowodowała skrócenie czasu naliczenia nagród jubileuszowych dla kobiet, w niektórych przypadkach nawet do 7 lat, a dla mężczyzn nawet do 2 lat. Skutkuje to możliwością utracenia prawa do nagród jubileuszowych zarówno dla kobiet jak i mężczyzn, przy czym kobiety mogą utracić prawo maksymalnie do dwóch nagród jubileuszowych, a mężczyźni do jednej nagrody jubileuszowej (przykładowo na postawie starej ustawy emerytalnej kobieta pracowała do 67 roku życia i mogła dostać nagrodę jubileuszową w wieku 61 i 66 lat – obecnie nie dostanie żadnej z tych nagród).
Wobec powyższego, przyjmuje się, że wartość przyszłych nagród jubileuszowych (rezerwa aktuarialna na nagrody jubileuszowe) w związku z samą zmianą wieku emerytalnego ulegnie zmniejszeniu. Oczywiście przypadek każdej jednostki liczącej rezerwy pracownicze jest rozpatrywany indywidualnie i zależy od wewnętrznych uregulowań dotyczących wypłaty nagród jubileuszowych.

Zmiana wieku emerytalnego a rezerwa na odprawy emerytalne:
Aktuariusze definiują odprawę emerytalną jako jednorazowe świadczenie pieniężne wypłacane przez pracodawcę pracownikowi, którego stosunek pracy ustał w związku przejściem na emeryturę. Jest to świadczenie powszechne, do którego prawo, zgodnie z postanowieniami Kodeksu Pracy, nabywają wszyscy pracownicy. Warto zatem zauważyć, że wypłata świadczenia emerytalnego jest obowiązkiem pracodawcy, który z odpowiednim wyprzedzeniem powinien się zabezpieczyć i ustalić rezerwy na odprawy emerytalne.
Obniżenie wieku emerytalnego spowodowało skrócenie terminu zapadalności aktuarialnych rezerw na świadczenia emerytalne (np. kobieta może odejść na emeryturę w wieku 60 lat zamiast 67), co z kolei wpłynęło na zwiększenie prawdopodobieństwa wypłaty odprawy emerytalnej oraz skrócenie okresu dyskontowania. W związku z powyższym rezerwa na odprawy emerytalne rośnie.

Zmiana wieku emerytalnego a rezerwa na odprawy rentowe:
Odprawa rentowa jest jednorazowym świadczeniem pieniężnym wypłacanym przez pracodawcę pracownikowi, którego stosunek pracy ustał w związku z jego przejściem na rentę z tytułu niezdolności do pracy. Rezerwa na odprawy rentowe powinna uwzględniać zapisy Kodeksu Pracy o minimalnej wysokości świadczenia rentowego, wynoszącego co najmniej jednomiesięczne wynagrodzenie obliczone jak ekwiwalent za urlop wypoczynkowy.
W praktyce aktuarialnej, rezerwa na odprawy rentowe, powinna być wyznaczana w oparciu o metodę prognozowanych świadczeń jednostkowych (ang. projected unit method), zwaną także metodą świadczeń narosłych w funkcji stażu pracy.
Rezerwa na odprawy rentowe w wyniku obniżenia wieku emerytalnego zachowuje się w przeciwny sposób niż rezerwa na odprawy emerytalne. Wynika to ze skrócenia potencjalnego okresu, w którym pracownik mógłby nabyć prawo do odprawy rentowej (np. dotychczas kobieta mogła otrzymać odprawę rentową pracując do 67 roku życia, natomiast obecnie potencjalny okres, w którym kobieta mogłaby otrzymać odprawę rentową skrócił się o 7 lat).

Zmiana wieku emerytalnego a rezerwa na odprawy pośmiertne:
Rezerwa na odprawy pośmiertne jest wyliczana przez aktuariusza w związku z koniecznością wypłaty odprawy pośmiertnej rodzinie zmarłego pracownika przez pracodawcę. Obowiązek wypłaty odprawy pośmiertnej nie powstaje, jeżeli pracodawca ubezpieczy pracownika (na wypadek zgonu) na swój koszt, a odszkodowanie dla członków rodziny wypłacone przez instytucje ubezpieczeniowe będzie nie niższe niż wysokość odprawy pośmiertnej (jeśli pracownik opłaca składkę na własny koszt, np. za ubezpieczenie grupowe, wtedy nie zwalnia to pracodawcy z obowiązku tworzenia rezerw na odprawy pośmiertne).
Wyznaczana przez aktuariusza odprawa pośmiertna powinna stanowić minimalnie (zgodnie z Kodeksem Pracy):

Po zmianie wieku emerytalnego rezerwa aktuarialna na odprawy pośmiertne, podobnie jak rezerwa aktuarialna na odprawy rentowe, spada w wyniku skrócenia potencjalnego okresu, w którym rodzina po zmarłym pracowniku mogłaby otrzymać odprawę pośmiertną (np. dotychczas kobieta mogła nabyć prawo do odprawy pośmiertnej pracując do 67 roku życia, natomiast obecnie potencjalny okres, w którym kobieta może nabyć prawo do tej odprawy skrócił się o 7 lat).