Stopa dyskonta w wycenie aktuarialnej rezerw na świadczenia pracownicze

Stopa dyskonta jest jednym z kluczowych założeń używanych podczas wyceny rezerw aktuarialnych na świadczenia pracownicze, o których wspominają Krajowy Standard Rachunkowości nr 6 (KSR 6), Międzynarodowy Standard Rachunkowości nr 19 (MSR 19) oraz Krajowy Standard Aktuarialny nr 1 (KSA 1). Wysokość stopy dyskontowej zależy od rynkowej rentowności długoterminowych papierów wartościowych, natomiast termin wykupu obligacji powinien być zgodny z szacunkowym terminem realizacji świadczeń. Stopa procentowa, która służy do dyskontowania przyszłych zobowiązań, w tym rezerw na świadczenia pracownicze, m.in. rezerwy na odprawy emerytalne, rentowe, nagrody jubileuszowe itp., jest ustalana w oparciu o rynkowe stopy zwrotu z obligacji przedsiębiorstw, które obowiązują na dzień bilansowy. Ponieważ w Polsce nie występuje rozwinięty rynek obligacji przedsiębiorstw, podstawą do ustalenia poziomu stopy dyskontowej jest rynkowa rentowność długoterminowych papierów wartościowych.

Stopa dyskonta, używana do wyceny rezerw pracowniczych, wzrosła z poziomu 2,50% na dzień 31.12.2014 roku do około 3,00 - 3,50% w chwili obecnej (w zależności od horyzontu czasowego zapadalności rezerw pracowniczych). Ma to znaczący wpływ na wysokość rezerw aktuarialnych na odprawy emerytalne, rentowe, pośmiertne, nagrody jubileuszowe i inne, bowiem im wyższa jest wartość stopy dyskonta, tym niższa jest wysokość wycenianych rezerw na świadczenia pracownicze (i odwrotnie). Wpływ stopy dyskonta na poszczególne rezerwy pracownicze będzie jednak inny. Różnicę zauważyć można w przypadku odpraw rezerw na odprawy emerytalne oraz rezerw na nagrody jubileuszowe. Wynika to z profilu zapadalności każdego z tych świadczeń pracowniczych. Średni termin zapadalności odpraw emerytalnych i rentowych (oraz pozostałych po okresie zatrudnienia) jest dłuższy niż termin zapadalności nagród jubileuszowych (czyli świadczeń wypłacanych w okresie trwania zatrudnienia). Ponieważ im dłuższy jest termin zapadalności danego świadczenia pracowniczego tym większy jest wpływ stopy dyskontowej na wysokość aktuarialnych rezerw pracowniczych, to stopa dyskonta większy wpływ będzie miała na zmianę rezerwy na odprawy emerytalne niż na nagrody jubileuszowe.

Stopa dyskonta jest to stopa zrzeczenia się przyszłych środków finansowych na rzecz środków aktualnie dostępnych. Jej istnienie wynika ze zmienności wartości pieniądza w czasie oraz obrazuje stosunek, w którym przyszły kapitał zrównuje swoją wartość z kapitałem bieżącym. Informuje ona, z jakiej części środków przyszłych jednostka jest skłonna zrezygnować, by zamienić je w środki bieżące. Jest to stosunek kwoty dyskonta do wartości przyszłej kapitału, który jest wyrażony w procentach. Stopa dyskonta nie jest stopą zwrotu lub rentownością.

Najważniejsze pojęcia związane ze stopą dyskontową używaną podczas wyceny rezerw na świadczenia pracownicze (aktuarialnych rezerw na odprawy emerytalne, rentowe, pośmiertne, nagrody jubileuszowe itp.)

Dyskonto proste – to wartość, o jaką trzeba pomniejszyć przyszłą wartość, by otrzymać wartość bieżącą, zakładając oprocentowanie proste. Stanowi działanie odwrotne do oprocentowania prostego.

Dyskonto składane –zwane również dyskontem rzeczywistym; jest to wartość, o jaką trzeba pomniejszyć przyszłą wartość kapitału, by otrzymać obecną wartość kapitału, zakładając określony poziom oprocentowania składanego i ustalonego czasu oprocentowania.

Dyskonto handlowe – jest to metoda oprocentowania wkładu pieniężnego, w jakiej odsetki naliczane są na początku okresu na podstawie wartości przyszłej. Dyskonto handlowe ma wielorakie zastosowanie, głównie w rachunku weksli i bonów skarbowych. Różni się on od oprocentowania prostego, w którym to odsetki naliczane się na podstawie wartości początkowej na końcu okresu.

Stopa dyskontowa jest znaczącym czynnikiem wpływającym na wysokość rezerw na świadczenia pracownicze, choć podczas wyceny należy wziąć pod uwagę również inne założenia aktuarialne.


Czytaj także:

Założenia aktuarialne do wyceny rezerw pracowniczych – rotacja pracowników

Rezerwy pracownicze – stopa wzrostu wynagrodzeń używana podczas wyceny aktuarialnej rezerw

Świadczenia pracownicze z tytułu rozwiązania stosunku pracy wg Międzynarodowego Standardu Rachunkowości nr 19

Międzynarodowy Standard Rachunkowości nr 19 – krótkoterminowe świadczenia i rezerwy pracownicze

Aktuarialne rezerwy na świadczenia emerytalne