Świadczenia pracownicze z tytułu rozwiązania stosunku pracy wg Międzynarodowego Standardu Rachunkowości nr 19

Świadczenia z tytułu rozwiązania stosunku pracy regulowane są przez Międzynarodowy Standard Rachunkowości nr 19 niezależnie od pozostałych świadczeń pracowniczych. Wynika to z faktu, iż powstanie zobowiązania jednostki jest spowodowane rozwiązaniem stosunku pracy, a nie samą pracą wykonywaną przez pracownika. Świadczenia pracownicze wynikające z rozwiązania stosunku pracy są związane z decyzją jednostki o rozwiązaniu stosunku pracy z pracownikiem lub z decyzji pracownika o przyjęciu propozycji świadczeń pracowniczych złożonych przez jednostkę w zamian za rozwiązanie stosunku pracy.

Świadczenia z tytułu rozwiązania stosunku pracy nie obejmują świadczeń pracowniczych, które wynikają z rozwiązania stosunku pracy na wniosek pracownika, jeżeli pracodawca nie złożył mu żadnej propozycji ani świadczeń wynikających z obowiązków emerytalnych, gdyż zaliczają się one do świadczeń po okresie zatrudnienia. Występują również sytuacje, kiedy jednostki w przypadkach dobrowolnego rozwiązania stosunku pracy przez pracowników wypłacają świadczenia pracownicze na niższym poziomie niż w przypadku niedobrowolnego rozwiązania stosunku pracy z przyczyn, które leżą po stronie jednostki. Różnica, która wystąpi pomiędzy świadczeniem pracowniczym w sytuacji dobrowolnego rozwiązania stosunku pracy przez pracownika a wyższym świadczeniem w sytuacji, kiedy rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło z przyczyn leżących po stronie jednostki jest świadczeniem pracowniczym z tytułu rozwiązania stosunku pracy.

Forma świadczenia pracowniczego nie warunkuje tego, czy jest ono udzielane w zamian za rozwiązanie stosunku pracy czy w zamian za pracę. Świadczenia z tytułu rozwiązania stosunku pracy stanowią zazwyczaj płatności ryczałtowe. Zdarza się jednak, że obejmują również:
- wynagrodzenie pracownika, które wypłacane jest mu do końca okresu wypowiedzenia, jeżeli pracownik nie wykonuje już pracy dostarczającej jednostce korzyści materialnych,
- zwiększenie świadczeń emerytalnych bądź innych świadczeń pracowniczych po okresie zatrudnienia bezpośrednio lub pośrednio przez program świadczeń pracowniczych.

Świadczenia pracownicze wypłacane są w zamian za wykonywanie pracy, jeżeli:
- świadczenie pracownicze realizowane jest zgodnie z programem świadczeń pracowniczych,
- świadczenie pracownicze uwarunkowane jest wykonywaniem w przyszłości pracy.

Niektóre ze świadczeń z tytułu rozwiązania stosunku pracy są wypłacane przez jednostkę zgodnie z warunkami programu świadczeń pracowniczych i mogą być określone m.in. w umowie o pracę lub porozumieniu związkowym bądź wynikać w sposób dorozumiany z dotychczasowej praktyki stosowanej przez pracodawcę w zakresie wypłaty podobnych świadczeń pracowniczych.

Występują również świadczenia pracownicze niezależne od powodu odejścia pracownika z jednostki. W takich przypadkach pewna jest płatność świadczenia pracowniczego, niepewny natomiast jest termin płatności. Świadczenia te uznawane są raczej jako świadczenia po okresie zatrudnienia i jednostka rozlicza je w taki właśnie sposób.

Świadczenia z tytułu rozwiązania stosunku pracy jednostka ujmuje w zobowiązania oraz koszty w tym z poniższych terminów, który wcześniej przypada:
a) w dniu, kiedy jednostka nie może już wycofać propozycji świadczeń pracowniczych z tytułu rozwiązania stosunku pracy,
b) w dniu, kiedy jednostka ujmuje w koszty restrukturyzację wchodzącą w zakres MSR 37, która obejmuje płatność świadczeń z tytułu rozwiązania stosunku pracy.

W sytuacji, kiedy świadczenie z tytułu rozwiązania stosunku pracy ma zostać zrealizowane w wyniku decyzji pracownika, aby przyjąć propozycję świadczeń w zamian za rozwiązanie stosunku pracy, za datę, kiedy jednostka nie może już wycofać się z propozycji świadczenia, uznaje się datę, która przypada wcześniej:
a) dzień, w którym pracownik przyjął propozycję,
b) dzień, od którego obowiązuje ograniczenie możliwości wycofania propozycji świadczenie pracowniczego przez jednostkę.

Po podjęciu decyzji jednostki o rozwiązaniu stosunku pracy z pracownikiem, nie może ona wycofać się z propozycji świadczenia, jeżeli podała plan rozwiązania stosunku pracy do wiadomości pracowników nim objętych, który spełnia wszystkie poniższe kryteria:
a) działania, które są wymagane do zrealizowania planu wskazują, że niskie jest prawdopodobieństwo wprowadzenia w nim zmian,
b) plan jednostki określa liczbę pracowników, którzy zostaną nim objęci, ich stanowiska, kategorię zawodową oraz umiejscowienie, a także spodziewaną datę realizacji planu,
c) plan wskazuje świadczenia z tytułu rozwiązania stosunku pracy w takim stopniu, że pracownicy są w stanie określić kwotę i rodzaj świadczenia pracowniczego, które otrzymają, kiedy stosunek pracy zostanie rozwiązany.

Jeżeli jednostka ujmuje świadczenia z tytułu rozwiązania stosunku pracy, prawdopodobne jest także, że będzie zobowiązana do ujęcia ograniczenia świadczeń emerytalnych lub innych świadczeń pracowniczych.

Jednostka zobowiązana jest do wyceny świadczenia z tytułu rozwiązania stosunku pracy w ujęciu początkowym oraz wycenia i ujmuje kolejne zmiany zgodnie z rodzajem świadczenia pracowniczego, z zastrzeżeniem, że jeżeli świadczenia z tytułu rozwiązania stosunku pracy stanowią zwiększenia świadczeń po okresie zatrudnienia, jednostka zobowiązana jest do stosowania wymogów obowiązujących dla świadczeń po okresie zatrudnienia. W przeciwnym przypadku:
1. jeżeli świadczenia pracownicze z tytułu rozwiązania stosunku pracy nie podlegają w całości rozliczeniu przed upływem dwunastu miesięcy od końca rocznego okresu sprawozdawczego, jednostka stosuje wymogi dla długoterminowych świadczeń pracowniczych,
2. jeżeli świadczenia pracownicze z tytułu rozwiązania stosunku pracy podlegają w całości rozliczeniu przed upływem dwunastu miesięcy od końca rocznego okresu sprawozdawczego, w jakim świadczenia zostały ujęte, jednostka stosuje wymogi dla krótkoterminowych świadczeń pracowniczych.

Międzynarodowy Standard Rachunkowości nr 19 nie zawiera wymogu ujawniania konkretnych informacji odnośnie świadczeń pracowniczych z tytułu rozwiązania stosunku pracy. Jednak taki wymóg może wynikać z innych Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej, np. MSR 24 zawiera wymóg ujawnienia informacji o świadczeniach pracowniczych dla kluczowych członków kadry kierowniczej jednostki.