Rezerwy na odprawy i świadczenia rentowe

Odprawa rentowa to jednorazowe świadczenie pieniężne wypłacane przez pracodawcę pracownikowi, którego stosunek pracy ustał w związku z jego przejściem na rentę z tytułu niezdolności do pracy. Jest to świadczenie powszechne, do którego prawo, zgodnie z postanowieniami Kodeksu Pracy, nabywają wszyscy pracownicy. Warto zatem zauważyć, że zapewnienie rezerwy rentowej na ten cel, a następnie wypłata odpowiedniego świadczenia, jest obowiązkiem pracodawcy. Szczegółowe regulacje na ten temat zawiera Kodeks Pracy.
 

Zgodnie z Artykułem 921 Kodeksu Pracy:

§ 1. Pracownikowi spełniającemu warunki uprawniające do renty z tytułu niezdolności do pracy lub emerytury, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na rentę lub emeryturę, przysługuje odprawa pieniężna w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia.

§ 2. Pracownik, który otrzymał odprawę, nie może ponownie nabyć do niej prawa.
 

Na jakiej podstawie tworzy się rezerwy rentowe?

Przy tworzeniu rezerwy, a tym samym przy obliczaniu należnej odprawy rentowej, według postanowień Kodeksu Pracy, stosuje się zasady obowiązujące przy ustalaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop. Ustala się kwotę średniego miesięcznego wynagrodzenia bez dzielenia przez współczynnik urlopowy i godziny.

Odprawy rentowe zaliczają się do świadczeń, na które w myśl ustawy o rachunkowości istnieje obowiązek tworzenia rezerw. W praktyce, do wyznaczenia wysokości rezerw na odprawy rentowe, stosuje się metodę prognozowanych świadczeń jednostkowych (ang. projected unit method), zwaną także metodą świadczeń narosłych w funkcji stażu pracy. Szczegółowo metoda została opisana w Międzynarodowym Standardzie Rachunkowości nr 19 „Świadczenia Pracownicze”. Wartość rezerwy rentowej należy ustalać na dzień bilansowy jako sumę rezerw dotyczących poszczególnych pracowników danej jednostki.

Kto jest uprawniony do otrzymania odprawy rentowej?

Do otrzymania odprawy rentowej uprawniona jest osoba, która ze względu na stan zdrowia nie jest zdolna do kontynuowania zatrudnienia i rozwiązuje stosunek pracy w związku z przejściem na rentę z tytułu niezdolności do pracy. Pracownik musi przy tym spełnić określone wymagania, niezbędne do zakwalifikowania go do przejścia na rentę z tytułu niezdolności do pracy.
 

Jak oszacować rezerwę na odprawę rentową?

Wysokość wypłacanej odprawy rentowej ściśle uzależniona jest od przepisów prawa zawartych w Kodeksie Pracy. Zgodnie z Kodeksem Pracy, rezerwa na odprawę rentową nie może być niższa niż jednomiesięczne wynagrodzenie pracownika. Nic nie stoi jednak na przeszkodzie, aby jej wysokość była określona korzystniej niż w Kodeksie Pracy. Wartość rezerwy na odprawy rentowe może wynikać między innymi z treści zakładowych układów zbiorowych pracy, regulaminów wynagradzania, umów o pracę lub innych przepisów prawa pracy. Szczegółowe wytyczne odnośnie wysokości wypłacanych odpraw rentowych dotyczą zawodów, takich jak urzędnicy państwowi, nauczyciele, górnicy, policjanci, żołnierze zawodowi i pracownicy służby cywilnej. W tych przypadkach większy staż pracy idzie w parze z koniecznością przygotowania przez pracodawcę wyższej rezerwy na odprawę rentową. Przykładowo pracownicy samorządowi po dziesięciu latach pracy otrzymają odprawę rentową w wysokości dwumiesięcznego wynagrodzenia brutto, natomiast po 20 latach będzie to już jego trzykrotna wartość.

 

Jak i kto powinien wyliczać rezerwy na odprawy rentowe?

Międzynarodowe Standardy Rachunkowości nr 19 (MSR 19), Krajowy Standard Rachunkowości nr 6 (KSR 6) i Krajowy Standard Aktuarialny nr 1 (KSA 1) „Wycena zobowiązań z tytułu świadczeń pracowniczych”, zalecają, aby rezerwy na odprawy rentowe wyceniane były tzw. metodą prognozowanych świadczeń jednostkowych (ang. Projected Unit Method), która zwana jest również metodą świadczeń narosłych w stosunku do stażu pracy. Standardy te zalecają także, aby przy wycenie rezerwy na odprawy rentowe korzystać z pomocy licencjonowanego aktuariusza, bowiem ustalenie wysokości rezerw oparte jest na wielu założeń długookresowych, których niewielkie zmiany powodują znaczne wahania końcowych wartości rezerw na świadczenia emerytalne.