Wycena aktuarialna rezerw na odprawy pośmiertne

Odprawa pośmiertna jest świadczeniem wypłacanym przez pracodawcę rodzinie zmarłego pracownika. Jeżeli pracodawca ubezpieczy pracownika na wypadek zgonu na własny koszt, a odszkodowanie dla członków rodziny przez instytucje ubezpieczeniowe nie będzie niższe niż wysokość rezerwy na odprawę pośmiertną, obowiązek wypłaty odprawy pośmiertnej nie występuje. Zagadnienie odprawy pośmiertnej, a co za tym idzie - rezerwy na nią - reguluje art. 93 Kodeksu Pracy.

Kodeks Pracy stanowi, że odprawa pośmiertna przysługuje rodzinie w razie śmierci pracownika w czasie trwania stosunku pracy oraz w czasie pobierania przez niego zasiłku z tytułu niezdolności do pracy wskutek choroby po rozwiązaniu stosunku pracy. Prawo do otrzymania odprawy pośmiertnej po zmarłym pracowniku przysługuje małżonkowi oraz innym członkom rodziny, którzy spełniają warunki do uzyskania renty rodzinnej zgodnie z ustawą o emeryturach i rentach FUS. Jeśli odprawa pośmiertna przysługuje więcej niż jednej osobie, dzieli się w równych częściach pomiędzy wszystkie uprawnione osoby.

Odprawa pośmiertna gwarantowana jest przepisami Kodeksu Pracy, a jej wysokość uzależniona jest od okresu zatrudnienia u danego pracodawcy i wynosi:
• jednomiesięczne wynagrodzenie, jeśli okres zatrudnienia jest krótszy niż 10 lat,
• trzymiesięczne wynagrodzenie, jeśli okres zatrudnienia wynosi co najmniej 10 lat,
• sześciomiesięczne wynagrodzenie, jeśli okres zatrudnienia wynosi co najmniej 15 lat.

Wysokość odprawy pośmiertnej mogą ustanawiać również wewnętrzne uregulowania w spółce. W tym przypadku wysokość odprawy nie może być niższa niż ta gwarantowana przez Kodeks Pracy.

Wysokość rezerwy na odprawę pośmiertną zależy od okresu zatrudnienia pracownika u danego pracodawcy. Wlicza się tu także okresy zatrudnienia u poprzedniego pracodawcy, jeżeli zachodzi przypadek następstwa prawnego pracodawcy. Podstawę do ustalenia wysokości rezerwy na odprawę pośmiertną stanowi wynagrodzenie obliczone wg zasad obowiązujących przy wyliczaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy.

Obecnie dominuje błędne przeświadczenie, że nie ma konieczności tworzenia rezerw na odprawy pośmiertne, ponieważ ich wysokość jest nieistotna. Tymczasem rezerwy na odprawę pośmiertną wypłacane zgodnie z zapisami Kodeksu Pracy stanowią ok. 30% sumy miesięcznych wynagrodzeń pracowników i są nawet trzykrotnie wyższe niż rezerwa na odprawy emerytalne i rentowe (również wypłacane zgodnie z zapisami Kodeksu Pracy).

Ze względu na obowiązek, jaki nakłada na pracodawców Kodeks Pracy w sprawie odpraw pośmiertnych jednostki zobowiązane są utworzyć rezerwy na te zobowiązania. Zalecaną metodą szacowania rezerw na te świadczenia jest wycena aktuarialna. Do wyznaczenia rezerwy z tytułu odpraw pośmiertnych należy stosować metodę wymaganą przez Międzynarodowe Standardy Rachunkowości nr 19, tzw. metodę prognozowanych świadczeń jednostkowych (ang. Projected Unit Method), zwaną także metodą świadczeń narosłych w stosunku do stażu pracy.