Rezerwy na świadczenia pracownicze – 5 najważniejszych zagadnień z wyceny rezerw pracowniczych

Wycena aktuarialna rezerw na świadczenia pracownicze jest skomplikowanym procesem. Pojawiające się wątpliwości dotyczą m.in. podmiotów zobowiązanych do wyceny rezerw, częstotliwości czy zakresu wyceny. Poniżej przedstawiamy 5 zagadnień związanych z aktuarialną wyceną rezerw pracowniczych.

1. Jednostki zobowiązane do wyceny rezerw pracowniczych

Do szacowania rezerw na świadczenia pracownicze zobowiązane są wszystkie podmioty, które – na podstawie umów o pracę, wewnętrznych uregulowań bądź przepisów prawa (m.in. obowiązek wypłaty odpraw emerytalnych, rentowych i pośmiertnych wynika wprost z Kodeksu pracy) – zobligowane są do wypłaty świadczeń pracowniczych. Obowiązek ten nakładają na jednostki m.in. ustawa o rachunkowości, Krajowy Standard Rachunkowości nr 6 (KSR 6) oraz Międzynarodowy Standard Rachunkowości nr 19 (MSR 19). Wśród najczęściej wycenianych świadczeń pracowniczych wymienić należy: rezerwy na odprawy emerytalne, odprawy rentowe, pośmiertne oraz nagrody jubileuszowe. Wycena powinna zostać przeprowadzona nie rzadziej niż na dzień bilansowy.

2. Podmiot uprawniony do wyceny rezerw pracowniczych

Przywołane powyżej Standardy rekomendują, aby wyceny rezerw na świadczenia pracownicze dokonał licencjonowany aktuariusz zatrudniany przez biuro aktuarialne. Aktuariusz – będąc specjalistą w zakresie statystyki i matematyki finansowej – zapewni oszacowanie rezerwy w sposób wiarygodny i rzeteleny. Jego wiedza i doświadczenie pozwolą także na zastosowanie wymaganych założeń makroekonomicznych i demograficznych w odpowiedni sposób.

3. Metoda wyceny rezerw pracowniczych

Zgodnie z zaleceniami MSR 19 i KSR 6 podczas wyceny rezerw na świadczenia pracownicze stosować należy tzw. metodę prognozowanych uprawnień jednostkowych (inaczej zwaną metodą świadczeń narosłych w stosunku do stażu pracy). Wysokość świadczeń pracowniczych to nagromadzona część przyszłych świadczeń, która uwzględnia szacowany wzrost wynagrodzeń stanowiący podstawę wymiaru przyszłych świadczeń.

4. Czynniki wpływające na wysokość rezerw pracowniczych

Konieczne podczas wyceny rezerw pracowniczych jest uwzględnienie szeregu założeń makroekonomicznych i demograficznych. Ich właściwe zastosowanie ma kluczowe znaczenie dla wysokości rezerw. Zaliczyć do nich należy przede wszystkim rotację pracowników w jednostce, stopę wzrostu wynagrodzeń, stopę dyskonta, śmiertelność itp. Czynniki te powinny zostać uwzględnione w perspektywie czasowej kilkudziesięciu lat. Nawet niewielkie ich wahania mogą spowodować znaczne zmiany w wartości szacowanych rezerw, dlatego MSR 19 i KSR 6 zalecają wycenę przez doświadczonego aktuariusza lub biuro aktuarialne.

5. Raport aktuarialny z wyceny rezerw pracowniczych

Raport aktuarialny jest raportem sporządzanym przez aktuariusza w celu przedstawienia wyników oszacowanych rezerw, zastosowanej metody oraz wartości zastosowanych założeń aktuarialnych wraz z ich uzasadnieniem. Wyniki wyceny aktuarialnej powinny zostać zaprezentowane w raporcie w podziale na rezerwy krótko- i długoterminowe. Oddzielnie powinny zostać także przedstawione wartości dla poszczególnych świadczeń – odpraw emerytalnych, rentowych czy pośmiertnych. Raport powinien również zostać podpisany przez aktuariusza wraz ze wskazaniem numeru wpisu na listę aktuariuszy. Raport, który nie będzie spełniał przedstawionych wymagań, może zostać podważony przez biegłego podczas bilansu, a to z kolei może wiązać się z koniecznością przeprowadzenia ponownej wyceny, poniesieniem dodatkowych kosztów oraz korektami w sprawozdaniach finansowych.

Czytaj także:

Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK) – pierwsze wpłaty

PPK - co oznacza dla pracodawcy?

Wycena przedsiębiorstwa – cele, rodzaje i funkcje wyceny spółki

Jak wyznaczyć rezerwy pracownicze na niewykorzystany urlop wypoczynkowy?

Kto powinien dokonać wyceny rezerw na świadczenia pracownicze