Wycena przedsiębiorstwa - Wyceny aktuarialne

Funkcjonowanie na rynku biznesowym zazwyczaj wiąże się z różnego typu transakcjami finansowymi, które wymagają określenia wartości przedsiębiorstwa lub marki. Wartość ta może być potrzebna w chwili sprzedaży, podczas podpisywania umów leasingowych, zawierania spółek kapitałowych, rozstrzygania sporów finansowych lub też w celu wykorzystania jej jako wadium. W literaturze przedmiotu często prezentuje się pogląd, iż rzeczywista wartość przedsiębiorstwa nie jest nigdy znana przed realizacją transakcji kupna i sprzedaży tego przedsiębiorstwa. Równie często podkreśla się, iż tak naprawdę to rzeczywistą i uchwytną wartość przedsiębiorstwa można ustalić dokładnie, jedynie w dwóch momentach w historii przedsiębiorstwa tj. w momencie jego powstania oraz w chwili jego likwidacji. Zatem przyjmując powyższe poglądy można stwierdzić, że wszelkie inne próby ustalenia wartości przedsiębiorstwa między tymi skrajnymi momentami w historii firmy można traktować jako mniej lub bardziej trafne szacunki. Kompleksowa wycena wartości przedsiębiorstwa wcale nie jest prosta, ponieważ nie sprowadza się jedynie do jej majątku trwałego, surowców czy budynków, w których odbywa się produkcja. Wycena przedsiębiorstwa obejmuje też wiele innych elementów, których oszacowanie możliwe jest jedynie przez specjalistę znającego branżę i rynek finansowy.
 

Elementy składowe

Oczywistym jest, że do podstawowych elementów składających się na ogólną wartość firmy będą należały wszystkie przedmioty, wchodzące w skład majątku trwałego. Są to zarówno budynki, jak i maszyny produkcyjne, samochody firmowe, umeblowanie pomieszczeń, a nawet sanitariaty czy szafki w szatniach pracowniczych. Określa się je, jako czynniki materialne, czyli takie, które można spieniężyć w wyniku sprzedaży przez ogłoszenie lub przetarg. Drugą kategorię wartości przedsiębiorstwa stanowią czynniki niematerialne. Do nich zalicza się przede wszystkim takie elementy, jak reputacja firmy, kompetencje i oddanie pracowników, a także kultura organizacyjna, innowacyjność procesów produkcyjnych lub formy zarządzania. To tylko kilka elementów, które mogą znaleźć się na liście i są niezwykle trudne do wartościowania. Do najważniejszych czynników niematerialnych zalicza się kapitał ludzki, organizacyjny i relacyjny, czyli stosunki z klientami i partnerami biznesowymi. Podkreślić należy fakt, iż wynik wyceny wartości przedsiębiorstwa nie jest tożsamy z jego ceną, która zostaje określona dopiero w procesie negocjacji pomiędzy nabywcą i sprzedającym.
 

Metody wyceny

W każdym procesie prowadzącym do określonego efektu niezbędna jest metoda, za pomocą której cel będzie mógł zostać zrealizowany. O wyborze metody wyceny decyduje przede wszystkim cel i przedmiot wyceny. Przedmiotem wyceny może być przedsiębiorstwo rozumiane jako podmiot biznesowy lub też jako zorganizowane składniki majątku. Pierwsze podejście jest właściwe dla przedsiębiorstw mających dobre perspektywy funkcjonowania i rozwoju, drugie natomiast wobec przedsiębiorstw, które nie przynoszą właścicielowi korzyści z tytułu działalności gospodarczej i zasadniczo nie mają perspektyw rynkowych.

Zazwyczaj metody wyceny przedsiębiorstwa dzieli się na cztery kategorie obejmujące metody majątkowe, dochodowe, porównawcze i mieszane.

Do pierwszej kategorii kwalifikują się wszystkie sposoby wyceny oparte o dokumentację majątkową firmy, czyli metodę księgową, likwidacyjną i odtworzeniową. Metoda skorygowanych aktywów netto (metoda księgowa) jest jedną z najczęściej stosowanych w praktyce metod majątkowych. Bazuje ona na analizie bilansu i ma na celu urealnienie wartości kapitałów własnych (aktywów netto) danego podmiotu. Polega na korekcie bilansu przedsiębiorstwa o pozycje, które stanowią majątek nieprodukcyjny niemożliwy do zbycia lub jego zbycie jest utrudnione. Korekcie podlegają również wartości poszczególnych pozycji aktywów i pasywów uwzględniając zmiany wartości pieniądza w czasie.

Metody dochodowe oparte są na dochodach, jakie mogą być generowane z prowadzenia działalności gospodarczej w określonym czasie w przyszłości – jest to podstawa do ustalenia wartości przedsiębiorstwa. Jako dochód można rozumieć strumień zysków, przepływów pieniężnych lub dywidend, które są dyskontowane według stopy procentowej uwzględniającej ryzyko. Najczęściej stosowana jest metoda zdyskontowanych przyszłych przepływów pieniężnych. Metoda ta, ze względu na podstawowe kryterium wyceny wartości przedsiębiorstwa jakim jest dochód z inwestycji (lub prowadzenia działalności biznesowej), najlepiej oddaje wartość rynkową działającego przedsiębiorstwa oraz pozwala na określenie oczekiwania potencjalnych inwestorów dzięki właściwemu oszacowaniu stopy dyskontowej.

Metoda porównawcza (mnożnikowa) opiera się na wykorzystaniu określonych zależności ekonomicznych, które są wyrażone w postaci różnego rodzaju mnożników i wskaźników. W celu przeprowadzenia wyceny wartości spółki metodą rynkową należy przede wszystkim dobrać bazę porównawczą. Jest to możliwe poprzez wytypowanie kilku porównywalnych spółek notowanych na rynkach zorganizowanych (giełdach).

Trzy pozostałe metody mieszane: berlińska, szwajcarska i stuttgarcka opierają się głównie na wycenie majątkowej, dochodowej i wartości reputacji firmy.
 

Specjaliści od wycen

Z powyższych wskazówek wynika, że dokonanie profesjonalnej wyceny firmy nie jest łatwe i z pewnością nie może tego dokonać każdy księgowy. Musi to być osoba doskonale znająca prawa rynku, a przede wszystkim potrafiąca oszacować wartość czynników niematerialnych. Specjalistyczna firma oferująca tego typu usługi zrzesza doświadczonych pracowników, którzy są w stanie precyzyjnie określić każdy element funkcjonowania przedsiębiorstwa i przedstawić go w formie gotówkowej. Efektem pracy może być wycena firmy kompleksowa lub uproszczona, zależnie od potrzeb i konkretnych okoliczności. W ofercie najczęściej poza określeniem wartości firmy znajduje się też konkretna wycena marki, poszerzona o aspekt popularności i renomy, oraz uaktualnianie wcześniejszych wycen. Efekty prac specjalistów mogą pełnić funkcję doradczą lub informacyjną dla zarządu podejmującego konkretne decyzje. Mogą też służyć jako karta przetargowa, w różnego typu negocjacjach biznesowych.