Wycena aktuarialna rezerw na świadczenia pracownicze – rezerwy na odprawy emerytalne

Kodeks Pracy stanowi, że każdemu pracownikowi, który kończy pracę zawodową i będzie korzystał ze świadczenia emerytalnego należy się odprawa emerytalna w wysokości co najmniej jednomiesięcznego wynagrodzenia pracownika. Jednostki mają możliwość zwiększenia wysokości odprawy emerytalnej poprzez odpowiednie zapisy w regulaminie wynagradzania lub zakładowym układzie zbiorowym pracy. Informacja o tym, że pracownikowi wypłacona została odprawa emerytalna musi zostać zamieszczona w świadectwie pracy – tylko raz ma on bowiem prawo do otrzymania takiej odprawy i nie ma możliwości ponownego nabycia prawa do niej. Jeśli pracownik otrzymał odprawę rentową, w przyszłości nie będzie mu już przysługiwało prawo do odprawy emerytalnej.

Zapisy Kodeksu Pracy stanowią także, że otrzymanie przez pracownika odprawy emerytalnej nie zależy od stażu jego pracy i czasu, jaki pracownik przepracował u ostatniego pracodawcy. Konieczne jest jednak spełnienie innych warunków – wystąpienie związku pomiędzy zaprzestaniem zatrudnienia i rzeczywistym przejściem na emeryturę oraz otrzymaniem świadczenia emerytalnego. Muszą one wystąpić łącznie. Przez pojęcie „przejścia na emeryturę” należy rozumieć nadanie prawa do emerytury przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych na wniosek zainteresowanego pracownika.

Prawo do otrzymania odprawy emerytalnej przysługuje również pracownikowi wówczas, gdy wniosek o przyznanie świadczenia emerytalnego złożył on w czasie nieprzerwanego pobierania zasiłku chorobowego po ustaniu stosunku pracy. W tej sytuacji prawo do świadczenia nabędzie on bezpośrednio po wyczerpaniu okresu zasiłku.

Rezerwy na odprawy emerytalne należą do najczęściej tworzonych rezerw akturialnych. Obowiązek ich wyznaczenia mają wszystkie podmioty, które zobowiązane są do wypłaty świadczenia emerytalnego, a ich wysokość jest istotna i możliwa do wiarygodnego oszacowania. Wycena taka powinna zostać dokonana nie rzadziej niż na dzień bilansowy przez licencjonowanego aktuariusza lub biuro aktuarialne. Przy wyznaczeniu wysokości rezerw emerytalnych należy zastosować zasady identyczne jak podczas wyliczenia ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy. Ponadto od odprawy emerytalnej wypłacanej pracownikowi pracodawca nie nalicza składek do ZUS – przepisy stanowią, że z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne oraz Fundusz Pracy wyłączone są świadczenia pieniężne powiązane z przejściem pracownika na emeryturę. Wyłączenia te dotyczą także sytuacji, gdy pracodawca wypłacił pracownikowi odprawę emerytalną w wysokości wyższej niż ta, którą przewidują zapisy Kodeksu Pracy. Wypłacona odprawa emerytalna jest opodatkowana podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Wartość rezerwy na odprawy emerytalne ustalana jest dla każdego pracownika indywidualnie z uwzględnieniem następujących czynników:
- wysokość odprawy emerytalnej
- prawdopodobieństwo wypłaty odprawy emerytalnej
- prawdopodobieństwo przejścia na rentę
- prawdopodobieństwo zgonu

Międzynarodowy Standard Rachunkowości nr 19 (MSR 19), Krajowy Standard Rachunkowości nr 6 (KSR 6) i Krajowy Standard Aktuarialny nr 1 (KSA 1) rekomendują, aby podczas wyceny rezerw na odprawy emerytalne korzystać z pomocy licencjonowanego aktuariusza zatrudnianego przez profesjonalne biuro aktuarialne. Zalecają one także korzystanie z metody prognozowanych świadczeń jednostkowych. Zastosowanie powyższych zaleceń ma kluczowe znaczenie dla prawidłowości dokonanej wyceny oraz wiarygodności szacowanych rezerw pracowniczych.

Czytaj także:

Rezerwy na świadczenia pracownicze – 5 najważniejszych zagadnień z wyceny rezerw pracowniczych

Kto powinien dokonać wyceny rezerw na świadczenia pracownicze?

Wpływ spadku stopy dyskonta na wysokość rezerw pracowniczych

Ranking emerytur

Podstawowe założenia wyceny przedsiębiorstwa