Wycena przedsiębiorstw – najważniejsze uregulowania prawne

W Polsce obecnie nie obowiązują takie przepisy prawa, które regulowałyby całościowo zagadnienie dotyczące wyceny przedsiębiorstwa. Przy wycenie spółki nie obowiązuje również jakikolwiek system przyznawania uprawnień zawodowych lub licencji dla osób, które zajmują się taką wyceną. Nie funkcjonuje także komisja odpowiedzialności zawodowej czy etycznej, która podejmowałaby temat wyceny przedsiębiorstwa.

11 kwietnia 2011 roku na posiedzeniu Rady Krajowej Polskiej Federacji Stowarzyszeń Rzeczoznawców Majątkowych (PFSRM) uchwalona została Nota Interpretacyjna nr 5 (NI 5) „Ogólne zasady wyceny przedsiębiorstw”, która stanowiła próbę całościowego podejścia do tematyki wyceny przedsiębiorstwa. Dokument ten powstał z inicjatywy zarówno środowiska rzeczoznawców majątkowych, jak też naukowców i praktyków zajmujących się wycenami spółek. NI 5 opisuje zasady dobrej praktyki zawodowej w zakresie wyceny przedsiębiorstw. Wskazuje także najlepsze rozwiązania, jakie zastosowane zostały w Stanach Zjednoczonych i w Kanadzie oraz zaleca ich stosowanie podczas sporządzania wyceny spółek także w Polsce. W 2014 roku nazwa Noty została zmieniona na Krajowy Standard Wyceny Specjalistycznej KSWS Ogólne zasady wyceny przedsiębiorstw (KSWS). Wymienione są w nim najważniejsze zasady dotyczące wyceny spółek oraz elementy, jakie powinien zawierać dokument będący efektem końcowym takiej wyceny.
Zgodnie z zapisami Standardu, wycena przedsiębiorstwa to zlecona czynność bądź proces dochodzenia do opinii o wartości przedsiębiorstwa, jego zorganizowanej części lub udziałów przedsiębiorstwa w jego kapitale własnym.

Wyceny spółki dokonać może osoba lub zespół osób posiadających odpowiednie kwalifikacje. Jest on zobowiązany do postępowania etycznego i profesjonalnego, zgodnie z jego kompetencjami. Podczas realizacji wyceny, zobligowany jest także do kierowania się bezstronnością, niezależnością i obiektywizmem. Jeżeli występuje lub może wystąpić konflikt interesów, dokonujący wyceny spółki zobowiązany jest do poinformowania o tym fakcie osobę zlecającą oraz uzyskać jej zgodę. Wyceniający powinien także chronić poufność informacji na temat przedmiotu wyceny oraz klienta.
Wycena spółki powinna być odpowiednio udokumentowana, a wszelkie materiały i dokumenty z wyceny powinny być archiwizowane przez min. 5 lat od dnia zakończenia wyceny (chyba, że przepisy prawa przewidują dłuższy okres).

Osoba dokonująca wyceny spółki nie może natomiast zaakceptować zlecenia wyceny, jeśli miałby w jej ramach przyjąć z góry narzuconą opinię lub wniosek. Niedopuszczalne jest także przedstawienie rezultatów wyceny przedsiębiorstwa w sposób mylący bądź niezgodny ze stanem faktycznym. Wynagrodzenie osoby dokonującej wyceny nie może być zależne od wartości przedmiotu danej wyceny, otrzymania z góry założonego efektu prac czy rezultatu raportu korzystnego dla klienta. Rola wyceniającego nie może być przedstawiona w sposób wprowadzający w błąd. Myląca nie może być także reklama usług wyceny.

Ponieważ wycena przedsiębiorstwa nie jest procesem łatwym, dlatego też osoba, która jej dokonuje, powinna znać prawa rynku oraz potrafić oszacować wartość czynników niematerialnych. Wycena powinna zatem zostać zlecona specjalistycznej firmie, która zatrudniając doświadczonych pracowników, dokładnie określi każdy element funkcjonowania przedsiębiorstwa i przedstawi je w formie gotówkowej. Wykonana wycena spółki jest tym bardziej istotna, że może pełnić funkcje doradcze lub informacyjne dla członków zarządu, którzy podejmuje konkretne decyzje biznesowe.

Czytaj także:

Rezerwy pracownicze: kiedy spółka powinna dokonać wyceny rezerw na świadczenia pracownicze

Założenia aktuarialne do wyceny rezerw pracowniczych – rotacja pracowników

Międzynarodowy Standard Rachunkowości nr 19 – krótkoterminowe świadczenia i rezerwy pracownicze

Skorygowana cena nabycia

Aktuarialne rezerwy na świadczenia emerytalne