Kodeks pracy

2014-01-28

Kodeks pracy - tekst jednolity

KODEKS PRACY   (tekst jednolity, Kancelaria Sejmu RP)


Dz.U. 1998 Nr 21 poz. 94
OBWIESZCZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SOCJALNEJ
z dnia 23 grudnia 1997 r.
w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy - Kodeks pracy

1. Na podstawie art. 42 ustawy z dnia 2 lutego 1996 r. o zmianie ustawy - Kodeks
pracy oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. Nr 24, poz. 110) ogłasza się w
załączniku do niniejszego obwieszczenia jednolity tekst ustawy z dnia 26 czerwca
1974 r. - Kodeks pracy (Dz.U. Nr 24, poz. 141) z uwzględnieniem zmian
wprowadzonych:
1) ustawą z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym
Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych (Dz.U. Nr 16, poz. 91),
2) ustawą z dnia 6 marca 1981 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (Dz.U. Nr 6, poz.
23),
3) ustawą z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych
(Dz.U. Nr 31, poz. 214),
4) ustawą z dnia 18 kwietnia 1985 r. o rozpoznawaniu przez sądy spraw z zakresu
prawa pracy i ubezpieczeń społecznych (Dz.U. Nr 20 poz. 85),
5) ustawą z dnia 24 lipca 1985 r. o zmianie ustawy o związkach zawodowych i
niektórych innych ustaw określających uprawnienia związków zawodowych
(Dz.U. Nr 35, poz. 162),
6) ustawą z dnia 24 listopada 1986 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy (Dz.U.
Nr 42, poz. 201),
7) ustawą z dnia 16 lipca 1987 r. o zmianie ustawy - Prawo lokalowe (Dz.U. Nr
21, poz. 124),
8) ustawą z dnia 17 czerwca 1988 r. o zmianie ustawy o zasadach tworzenia zakładowych
systemów wynagradzania (Dz.U. Nr 20, poz. 134),
9) ustawą z dnia 7 kwietnia 1989 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz o
zmianie niektórych ustaw (Dz.U. Nr 20, poz. 107),
10) ustawą z dnia 30 maja 1989 r. o zmianie upoważnień do wydawania aktów
wykonawczych (Dz.U. Nr 35, poz. 192),
11) ustawą z dnia 28 grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z
pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy oraz o
zmianie niektórych ustaw (Dz.U. z 1990 r. Nr 4, poz. 19),
12) ustawą z dnia 8 czerwca 1990 r. o zmianie ustaw: Kodeks postępowania karnego,
Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, o ustroju kolegiów
do spraw wykroczeń i Kodeks pracy (Dz.U. Nr 43, poz. 251),
©Kancelaria Sejmu s. 2/105
06-02-02
13) ustawą z dnia 19 lipca 1990 r. o zmianie ustawy o zasadach tworzenia zakładowych
systemów wynagradzania oraz o zmianie niektórych innych ustaw
(Dz.U. Nr 55, poz. 319),
14) ustawą z dnia 23 marca 1991 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy (Dz.U. Nr
53, poz. 226),
15) ustawą z dnia 23 maja 1991 r. o rozwiązywaniu sporów zbiorowych (Dz.U. Nr
55, poz. 236),
16) ustawą z dnia 23 maja 1991 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy (Dz.U. Nr 55,
poz. 237),
17) ustawą z dnia 29 września 1994 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz o
zmianie niektórych ustaw (Dz.U. Nr 113, poz. 547),
18) ustawą z dnia 3 lutego 1995 r. o zmianie ustawy o świadczeniach pieniężnych
z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa oraz o zmianie
ustawy - Kodeks pracy (Dz.U. Nr 16, poz. 77),
19) ustawą z dnia 2 lutego 1996 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz o zmianie
niektórych ustaw (Dz.U. Nr 24, poz. 110),
20) ustawą z dnia 14 czerwca 1996 r. o zmianie ustawy - Karta Nauczyciela
(Dz.U. Nr 87, poz. 396),
21) ustawą z dnia 6 grudnia 1996 r. o zmianie ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu
bezrobociu oraz o zmianie innych ustaw (Dz.U. Nr 147, poz. 687),
22) ustawą z dnia 20 sierpnia 1997 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowym
Rejestrze Sądowym (Dz.U. Nr 121, poz. 770)
oraz zmian wynikających z przepisów ogłoszonych przed dniem wydania jednolitego
tekstu.
2. Podany w załączniku do niniejszego obwieszczenia jednolity tekst ustawy z dnia
26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz.U. Nr 24, poz. 141) nie obejmuje:
1) art. 53 ustawy z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym
Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych (Dz.U. Nr 16,
poz. 91), który stanowi:
"Art. 53. Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 czerwca 1975 r., z wyjątkiem
art. 34 ust. 7, art. 35 ust. 5, art. 36 i 50, które wchodzą w życie z
dniem jej ogłoszenia.";
2) art. 31 ustawy z dnia 6 marca 1981 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (Dz.U. Nr
6, poz. 23), który stanowi:
"Art. 31. Ustawa wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.";
3) art. 55 ustawy z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych
(Dz.U. Nr 31, poz. 214), który stanowi:
"Art. 55. Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 1983 r.";
4) art. 13-15, 17, 19 i 20 ustawy z dnia 18 kwietnia 1985 r. o rozpoznawaniu
przez sądy spraw z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych (Dz.U. Nr
20, poz. 85), które stanowią:
"Art. 13. 1. Nie zakończone do dnia wejścia w życie niniejszej ustawy
sprawy toczące się w komisjach rozjemczych i komisjach
odwoławczych do spraw pracy przekazuje się do dalszego
rozpoznania właściwym sądom rejonowym. Czynności do©
Kancelaria Sejmu s. 3/105
06-02-02
konane w postępowaniu przed tymi komisjami są skuteczne,
jeżeli odpowiadają przepisom dotychczasowym.
2. Nie zakończone do dnia wejścia w życie niniejszej ustawy
sprawy toczące się w Komisji Odwoławczej do Spraw Emerytalnych
przy Ministrze Komunikacji przekazuje się do dalszego
rozpoznania właściwym sądom wojewódzkim. Przepis
ust. 1 zdanie drugie stosuje się odpowiednio.
3. Postępowanie wszczęte przed dniem wejścia w życie niniejszej
ustawy:
1) w radach nadzorczych oddziałów Zakładu Ubezpieczeń
Społecznych,
2) w organach wojskowych oraz w organach resortów
spraw wewnętrznych i sprawiedliwości, rozpoznających
w drugiej instancji sprawy odszkodowań przysługujących
w razie wypadków i chorób pozostających w
związku ze służbą wojskową oraz służbą w Milicji
Obywatelskiej lub Służbie Więziennej
- toczy się przed tymi organami według przepisów dotychczasowych.
4. Nieprawomocne orzeczenia oraz decyzje wydane przez organy
wymienione w ust. 1-3 podlegają zaskarżeniu do właściwych
sądów wojewódzkich i rozpoznaniu według przepisów
dotychczasowych.
5. W sprawach, w których zaskarżone orzeczenia lub decyzje
wydane przez organy wymienione w ust. 1-3 zostaną uchylone
przez sąd wojewódzki po dniu wejścia w życie niniejszej
ustawy, postępowanie toczyć się będzie według przepisów
obowiązujących po tym dniu.
6. Wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym
orzeczeniem organów wymienionych w ust. 1-3 następuje
według przepisów dotychczasowych, z tym że do wznowienia
postępowania w sprawach z zakresu prawa pracy właściwy
jest sąd, który według przepisów niniejszej ustawy byłby
właściwy do rozpoznania sprawy z pierwszej instancji, a w
sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych - sąd wojew
ódzki.
7. Od prawomocnych orzeczeń organów wymienionych w ust.
1-3 może być wniesiona rewizja nadzwyczajna według przepis
ów dotychczasowych.
Art. 14. 1. Postępowanie wszczęte przed dniem wejścia w życie niniejszej
ustawy w okręgowych sądach pracy i ubezpieczeń społecznych
toczy się przed właściwymi sądami wojewódzkimi
według przepisów dotychczasowych.
2. Nieprawomocne orzeczenia wydane w sprawach przejętych
przez okręgowe sądy pracy i ubezpieczeń społecznych do
rozpoznania w wyniku przedstawienia tych spraw przez or©
Kancelaria Sejmu s. 4/105
06-02-02
gany wymienione w art. 13 ust. 1, 2 i 3 pkt 1 podlegają zaskarżeniu
do Sądu Najwyższego i rozpoznaniu według przepis
ów dotychczasowych.
3. Przepisy art. 13 ust. 5-7 stosuje się odpowiednio.
Art. 15. 1. Wszczęte przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy w
sądach rejonowych i sądach wojewódzkich sprawy, w któ-
rych pracownik jest stroną pozwaną, podlegają rozpoznaniu
przez te sądy według przepisów dotychczasowych.
2. Jednakże sprawy, w których orzeczenia sądu kończące postępowanie
w sprawie zostaną w całości uchylone przez sąd rewizyjny
po dniu wejścia w życie niniejszej ustawy, będą
przekazane sądom właściwym według przepisów obowiązujących
po tym dniu.
3. Przepisy art. 13 ust. 5-7 stosuje się odpowiednio."
"Art. 17. Ilekroć w obowiązujących przepisach jest mowa o:
1) komisjach rozjemczych i komisjach odwoławczych do
spraw pracy - rozumie się przez to sądy rejonowe,
2) okręgowych sądach pracy i ubezpieczeń społecznych,
okręgowych sądach ubezpieczeń społecznych lub sądach
ubezpieczeń społecznych - rozumie się przez to
sądy wojewódzkie,
3) sądach pracy - rozumie się przez to odpowiednio sądy
rejonowe lub sądy wojewódzkie."
"Art. 19. Dotychczasowe zakładowe komisje rozjemcze, terenowe komisje
rozjemcze oraz terenowe komisje odwoławcze do spraw
pracy działają do dnia wejścia w życie niniejszej ustawy.
Art. 20. Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 lipca 1985 r.";
5) art. 7 ustawy z dnia 24 lipca 1985 r. o zmianie ustawy o związkach zawodowych
i niektórych innych ustaw określających uprawnienia związków zawodowych
(Dz.U. Nr 35, poz. 162), który stanowi:
"Art. 7. Ustawa wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.";
6) art. 4 ustawy z dnia 24 listopada 1986 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy
(Dz.U. Nr 42, poz. 201), który stanowi:
"Art. 4. Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 1987 r.";
7) art. 11 ustawy z dnia 16 lipca 1987 r. o zmianie ustawy - Prawo lokalowe
(Dz.U. Nr 21, poz. 124), który stanowi:
"Art. 11. Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 1988 r.";
8) art. 6 ustawy z dnia 17 czerwca 1988 r. o zmianę ustawy o zasadach tworzenia
zakładowych systemów wynagradzania (Dz.U. Nr 20, poz. 134), który stanowi:
"Art. 6. Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 lipca 1988 r.";
9) art. 2-4 i art. 7 ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. o zmianie ustawy - Kodeks
pracy oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. Nr 20, poz. 107), które stanowią:
©Kancelaria Sejmu s. 5/105
06-02-02
"Art. 2. Użyte w przepisach Kodeksu pracy lub w innych przepisach prawa
w różnych przypadkach i liczbie wyrazy:
- "rada zakładowa" zastępuje się użytymi w odpowiednich
przypadkach wyrazami "zakładowa organizacja związkowa",
- "zarząd główny właściwego związku zawodowego" zastępuje
się użytymi w odpowiednich przypadkach i liczbie
wyrazami "właściwa ogólnokrajowa organizacja
związkowa",
- "Centralna Rada Związków Zawodowych" zastępuje się
użytymi w odpowiednich przypadkach wyrazami "ogólnokrajowa
organizacja międzyzwiązkowa".
Art. 3. Zakładowe organizacje związkowe, ogólnokrajowe organizacje
związkowe i ogólnokrajowa organizacja międzyzwiązkowa wykonują
zadania przewidziane w Kodeksie pracy i w innych przepisach
prawa przez organy określone w statutach tych organizacji.
Art. 4. Umowy o pracę, zawarte na okres wstępny przed dniem wejścia w
życie ustawy, pozostają w mocy do upływu terminu, na jaki zostały
zawarte. Do umów tych stosuje się przepisy dotychczasowe."
"Art. 7. Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 maja 1989 r.";
10) art. 81 ustawy z dnia 30 maja 1989 r. o zmianie upoważnień do wydawania
aktów wykonawczych (Dz.U. Nr 35, poz. 192), który stanowi:
"Art. 81. Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 lipca 1989 r.";
11) art. 23 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania
z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy
oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. z 1990 r. Nr 4, poz. 19), który stanowi:
"Art. 23. Ustawa wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.";
12) art. 12 ustawy z dnia 8 czerwca 1990 r. o zmianie ustaw: Kodeks postępowania
karnego, Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, o ustroju kolegi
ów do spraw wykroczeń i Kodeks pracy (Dz.U. Nr 43, poz. 251), który
stanowi:
"Art. 12. Ustawa wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.";
13) art. 7 ustawy z dnia 19 lipca 1990 r. o zmianie ustawy o zasadach tworzenia
zakładowych systemów wynagradzania oraz zmianie niektórych innych ustaw
(Dz.U. Nr 55, poz. 319), który stanowi:
"Art. 7. Ustawa wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.";
14) art. 2 ustawy z dnia 23 marca 1991 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy (Dz.U.
Nr 53, poz. 226), który stanowi:
"Art. 2. Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.";
15) art. 29 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o rozwiązywaniu sporów zbiorowych
(Dz.U. Nr 55, poz. 236), który stanowi:
"Art. 29. Ustawa wchodzi w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia.";
16) art. 2 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy (Dz.U.
Nr 55, poz. 237), który stanowi:
©Kancelaria Sejmu s. 6/105
06-02-02
"Art. 2. Ustawa wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.";
17) art. 2-12, 17, 19 i 20 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o zmianie ustawy -
Kodeks pracy oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. Nr 113, poz. 547), któ-
re stanowią:
"Art. 2. Ilekroć w ustawie jest mowa o pracodawcy, rozumie się przez to
jednostkę organizacyjną, choćby nie posiadała osobowości prawnej,
a także osobę fizyczną, jeżeli zatrudniają one pracowników.
Art. 3. Ilekroć w ustawie jest mowa o państwowych jednostkach sfery
budżetowej, rozumie się przez to jednostki, dla których środki na
wynagrodzenia są kształtowane na podstawie odrębnej ustawy.
Art. 4. Ilekroć w art. 5-10 jest mowa o ponadzakładowym układzie zbiorowym
pracy lub o zakładowym układzie zbiorowym pracy, należy
przez to rozumieć odpowiednio układy zbiorowe pracy, o któ-
rych mowa w Kodeksie pracy.
Art. 5. 1. Z dniem wejścia w życie ustawy zawarte przed tym dniem:
1) zakładowa umowa zbiorowa na podstawie działu jedenastego
Kodeksu pracy,
2) porozumienie o wprowadzeniu zakładowego systemu
wynagradzania na podstawie ustawy, o której mowa w
art. 18 ust. 1 pkt 1,
3) morski układ zbiorowy na podstawie ustawy, o której
mowa w art. 14
- przekształcają się, z mocy prawa, w zakładowy układ
zbiorowy pracy.
2. W przypadku zakładowego układu zbiorowego pracy, o któ-
rym mowa w ust. 1, stroną tego układu są wszystkie zakładowe
organizacje związkowe reprezentujące pracowników w
dniu wejścia w życie ustawy. Przepisy art. 2419 § 2, 3 i 5 Kodeksu
pracy stosuje się odpowiednio.
3. Jeżeli zakładowa umowa zbiorowa lub porozumienie, o któ-
rych mowa w ust. 1, obejmują więcej niż jednego pracodawcę,
przekształcają się one z dniem wejścia w życie ustawy, z
mocy prawa, w zakładowe układy zbiorowe pracy, odrębne
dla pracowników zatrudnionych przez poszczególnych pracodawc
ów objętych taką umową lub porozumieniem bądź - o
ile strony, które je zawarły, tak postanowią - w jeden zakładowy
układ zbiorowy pracy, o którym mowa w art. 24128
Kodeksu pracy.
4. W ciągu trzech miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy jednolite
teksty zakładowych układów zbiorowych pracy, o któ-
rych mowa w ust. 1 i 3, podlegają zgłoszeniu do rejestru zakładowych
układów zbiorowych pracy.
Art. 6. 1. W ciągu trzech miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy, na
wniosek pracodawcy i zakładowej organizacji związkowej,
właściwy okręgowy inspektor pracy rejestruje porozumienie
o wynagradzaniu, inne niż wymienione w art. 5 ust. 1 pkt 2,
©Kancelaria Sejmu s. 7/105
06-02-02
jako zakładowy układ zbiorowy pracy, po stwierdzeniu, że
określone w porozumieniu warunki wynagradzania zostały
ustalone w uzgodnieniu z zakładową organizacją związkową.
Przepisy art. 5 ust. 2 i 3 stosuje się odpowiednio.
2. W postępowaniu, o którym mowa w ust. 1, stosuje się odpowiednio
przepisy o rejestracji zakładowych układów zbiorowych
pracy.
"Art. 7. Terminy dokonania rejestracji układu, ustalony w art. 24111 § 2
pkt 2, wynosi - w okresie do 31 grudnia 1995 r. - dwa miesiące.
Art. 8. 1. Regulamin ustalony przed dniem wejścia w życie ustawy, na
podstawie art. 23 ust. 1 ustawy wymienionej w art. 18 ust. 1
pkt 1, zachowuje moc do dnia wejścia w życie zakładowego
układu zbiorowego pracy.
2. Zmiany w regulaminie, o którym mowa w ust. 1, wprowadza
pracodawca w uzgodnieniu z zakładową organizacją związkową.
Przepis art. 24113 § 2 Kodeksu pracy stosuje się odpowiednio.
Art. 9. 1. Z upływem 12 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy tracą
moc układy zbiorowe pracy i porozumienia o przystąpieniu
do tych układów, zawarte przed tym dniem, z zastrzeżeniem
ust. 2-7.
2. Do upływu terminu przewidzianego w ust. 1 strony uprawnione
do zawarcia ponadzakładowego układu zbiorowego
pracy mogą zawrzeć porozumienie o wstąpieniu w prawa i
obowiązki stron układu lub porozumienia, o którym mowa w
ust. 1, zawartego po dniu 31 grudnia 1986 r.
3. Do upływu terminu przewidzianego w ust. 1 strony uprawnione
do zawarcia zakładowego układu zbiorowego pracy
mogą zawrzeć porozumienie o włączeniu uprawnień i świadczeń
określonych w układzie lub porozumieniu, o którym
mowa w ust. 1, zawartych przed dniem 1 stycznia 1987 r., do
zakładowego układu zbiorowego pracy albo o odstąpieniu od
stosowania tych uprawnień i świadczeń. Jeżeli w wyniku zawarcia
porozumienia zachodzi konieczność zmiany postanowień
zakładowego układu zbiorowego pracy, zmian tych dokonuje
się w trybie art. 2419 § 1 Kodeksu pracy.
4. Z upływem terminu przewidzianego w ust. 1 postanowienia
układów i porozumień, określonych w tym przepisie, dotyczące
uprawnień i świadczeń dla pracowników, które nie zostaną
objęte w tym terminie porozumieniami, o których mowa
w ust. 2 i 3, stają się z mocy prawa postanowieniami zakładowego
układu zbiorowego pracy. Jednolity tekst zakładowego
układu zbiorowego pracy, uwzględniający powyższe
uprawnienia i świadczenia, zostaje zgłoszony do rejestru zakładowych
układów zbiorowych pracy w ciągu jednego miesiąca
po upływie terminu, o którym mowa w ust. 1.
©Kancelaria Sejmu s. 8/105
06-02-02
5. Jeżeli pracowników zatrudnionych przez danego pracodawcę,
którzy po dniu wejścia w życie ustawy mogą być objęci zakładowym
układem zbiorowym pracy, nie obowiązuje układ
zbiorowy pracy, zawarty po wejściu w życie ustawy, postanowienia
układów i porozumień określonych w ust. 1, dotyczące
uprawnień i świadczeń dla pracowników, z upływem
terminu przewidzianego w ust. 1 stają się z mocy prawa postanowieniami
odpowiednio regulaminu, o którym mowa w
art. 8, lub regulaminu pracy - stosownie do przedmiotu tych
uprawnień i świadczeń. Pracodawca sporządza jednolite teksty
tych regulaminów, uwzględniające powyższe uprawnienia
i świadczenia, w ciągu jednego miesiąca po upływie terminu,
o którym mowa w ust. 1.
6. Do upływu terminu przewidzianego w ust. 1 strony uprawnione
do zawarcia ponadzakładowego układu zbiorowego
pracy dla pracowników państwowych jednostek sfery budżetowej
mogą zawrzeć porozumienie o zachowaniu uprawnień
i świadczeń przewidzianych w układzie zbiorowym pracy
stosowanym na podstawie porozumienia, o którym mowa
w ust. 1, lub o odstąpieniu od stosowania tych uprawnień i
świadczeń.
7. Przy zawieraniu porozumień, o których mowa w ust. 2, 3 i 6,
stosuje się odpowiednio przepisy art. 24116, 24117 oraz art.
24125 Kodeksu pracy. Porozumienia te podlegają zgłoszeniu
do rejestru zakładowych układów zbiorowych pracy lub ponadzakładowych
układów zbiorowych pracy, stosownie do
zasięgu stosowania danego porozumienia.
Art. 10. Z dniem, w którym tracą moc postanowienia układów zbiorowych
pracy i porozumień wymienionych w art. 9 ust. 1, wartość
przysługujących na ich podstawie świadczeń byłym pracownikom
będącym emerytami lub rencistami oraz członkom
ich rodzin pobierającym renty rodzinne uwzględnia się w podstawie
wymiaru emerytur i rent, chyba że świadczenia te zostały
im zachowane.
Art. 11. Postanowienia zakładowych układów zbiorowych pracy, o któ-
rych mowa w art. 5, układów zbiorowych pracy i porozumień,
o których mowa w art. 9 ust. 1, oraz ustalenia regulaminu, o
którym mowa w art. 8 ust. 1, mniej korzystne dla pracowników
niż przepisy prawa pracy obowiązujące w dniu wejścia w życie
ustawy przestają obowiązywać. Zamiast tych postanowień i
ustaleń stosuje się odpowiednie przepisy prawa pracy.
Art. 12. Pod pojęciem układu, o którym mowa w art. 2412 § 3 pkt 1 Kodeksu
pracy, należy rozumieć układ zbiorowy pracy zawarty
po wejściu w życie ustawy."
"Art. 17. 1. Tworzy się przy Ministrze Pracy i Polityki Socjalnej Komisję
do Spraw Układów Zbiorowych Pracy.
©Kancelaria Sejmu s. 9/105
06-02-02
2. Celem Komisji będzie wspieranie rokowań zbiorowych i
udzielanie pomocy stronom zamierzającym zawrzeć układ.
3. Tryb powołania, skład i zasady działania Komisji określi w
drodze zarządzenia Minister Pracy i Polityki Socjalnej."
"Art. 19. 1. Do czasu wydania przepisów wykonawczych przewidzianych
w art. 36 ustawy określonej w art. 13 stosuje się przepisy, o
których mowa w art. 2 ustawy z dnia 5 czerwca 1992 r. o
zmianie ustawy - Karta Nauczyciela (Dz.U. Nr 53, poz. 252).
2. Do czasu zawarcia układu zbiorowego pracy dla nauczycieli
w trybie przewidzianym ustawą w zakresie:
1) tygodniowego obowiązkowego wymiaru zajęć dydaktycznych,
wychowawczych i opiekuńczych nauczycieli
poszczególnych typów szkół, placówek i innych jednostek
organizacyjnych systemu oświaty,
2) zasad zmniejszania wymiaru zajęć nauczycieli ze względu
na:
a) stan zdrowia,
b) wykonywanie prac zleconych przez organy szkoły,
c) szczególne warunki pracy,
d) inne szczególne przypadki,
3) wymiaru innych zajęć podyktowanych koniecznością realizowania
przez nauczycieli procesu dydaktycznego,
wychowawczego i opiekuńczego, w trakcie których nauczyciel
pozostaje w dyspozycji szkoły,
4) norm zatrudnienia nauczycieli - bibliotekarzy i pedagog
ów szkolnych
stosuje się przepisy, o których mowa w art. 2 ustawy z dnia 5
czerwca 1992 r. o zmianie ustawy - Karta Nauczyciela
(Dz.U. Nr 53, poz. 252).
"Art. 20. Ustawa wchodzi w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia,
z wyjątkiem art. 13, 17 i 19, które wchodzą w życie z
dniem ogłoszenia, oraz art. 18 ust. 4, który wchodzi w życie
z dniem 1 stycznia 1995 r.";
18) art. 3-7 ustawy z dnia 3 lutego 1995 r. o zmianie ustawy o świadczeniach pieniężnych
z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa oraz
o zmianie ustawy - Kodeks pracy (Dz.U. Nr 16, poz. 77), które stanowią:
"Art. 3. Zakład pracy jest obowiązany zamieścić w wydanym pracownikowi
świadectwie pracy informację o liczbie dni niezdolności
do pracy w roku kalendarzowym, w którym nastąpiło rozwiązanie
stosunku pracy, za które zostało wypłacone pracownikowi
wynagrodzenie określone w art. 92 Kodeksu pracy.
Art. 4. Ilekroć obowiązujące przepisy prawa pracy uzależniają możliwość
rozwiązania stosunku pracy z pracownikiem niezdolnym
do pracy wskutek choroby lub odosobnienia ze względu na chorobę
zakaźną od upływu okresu pobierania przez niego zasiłku
©Kancelaria Sejmu s. 10/105
06-02-02
chorobowego, okres ten należy rozumieć łącznie z okresem pobierania
przez pracownika wynagrodzenia, o którym mowa w
art. 92 Kodeksu pracy.
Art. 5. 1. Zasiłek chorobowy, do którego prawo powstało przed dniem
wejścia w życie ustawy, wypłaca się w wysokości i na zasadach
określonych w przepisach dotychczasowych, za cały
okres nieprzerwanej niezdolności do pracy z powodu choroby.
2. Przepis ust. 1 stosuje się do zasiłku macierzyńskiego, opiekuńczego
i wyrównawczego oraz świadczenia rehabilitacyjnego.
Art. 6. 1. W okresie od dnia 1 marca 1995 r. do dnia 31 grudnia 1995 r. w
zakładach pracy zatrudniających do 5 pracowników pracownicy
nie zachowują prawa do wynagrodzenia, o którym mowa
w art. 92 Kodeksu pracy. Za okres niezdolności do pracy
z powodu choroby lub odosobnienia w związku z chorobą
zakaźną przysługuje im zasiłek chorobowy.
2. Liczbę pracowników zatrudnionych w zakładach pracy, o któ-
rych mowa w ust. 1, ustala się w miesiącu kalendarzowym, w
którym powstała niezdolność do pracy.
Art. 7. Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 marca 1995 r.";
19) art. 2-26 i 43 ustawy z dnia 2 lutego 1996 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy
oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. Nr 24, poz. 110), które stanowią:
"Art. 2. Ilekroć w przepisach prawa pracy jest mowa o prawach i obowiązkach
zakładu pracy lub kierownika zakładu pracy, przepisy te stosuje
się odpowiednio do pracodawców w rozumieniu art. 3 Kodeksu
pracy.
Art. 3. Przewidziane w Kodeksie pracy lub w innych przepisach prawa
pracy przepisy wykonawcze wydaje się po zasięgnięciu opinii
związków zawodowych oraz organizacji pracodawców w zakresie,
trybie i na zasadach określonych w ustawie o związkach zawodowych
oraz w ustawie o organizacjach pracodawców.
Art. 4. Do umów o pracę zawartych na okres próbny przed dniem wejścia
w życie ustawy stosuje się dotychczasowe przepisy.
Art. 5. 1. Do umów o pracę zawartych na czas nie określony, wypowiedzianych
przed dniem wejścia w życie ustawy, stosuje się dotychczasowe
przepisy dotyczące ustalania okresu zatrudnienia,
od którego zależy długość okresu wypowiedzenia takich umów.
2. Przy ustalaniu okresu zatrudnienia, od którego zależy okres wypowiedzenia
pracownikowi umowy o pracę zawartej na czas nie
określony, oraz okresu, po upływie którego jest dopuszczalne
rozwiązanie z pracownikiem umowy o pracę bez wypowiedzenia
z powodu jego niezdolności do pracy wskutek choroby,
przepis art. 36 § 11 Kodeksu pracy ma zastosowanie także do
przypadków zmiany pracodawcy na zasadach określonych w
tym przepisie, zaistniałych przed dniem wejścia w życie ustawy.
©Kancelaria Sejmu s. 11/105
06-02-02
Art. 6. W sporach o uznanie wypowiedzenia umowy o pracę za bezskuteczne
lub o przywrócenie do pracy albo o odszkodowanie w
związku z wypowiedzeniem lub rozwiązaniem umowy o pracę, toczących
się przed sądem pracy w dniu wejścia w życie ustawy, stosuje
się dotychczasowe przepisy.
Art. 7. Okresy zatrudnienia zakończone porzuceniem pracy przez pracownika,
przypadające przed dniem wejścia w życie ustawy, traktuje
się od dnia jej wejścia w życie - przy ustalaniu uprawnień i świadczeń,
które są uzależnione od okresu zatrudnienia i trybu ustania
stosunku pracy - jak okresy zatrudnienia zakończone rozwiązaniem
stosunku pracy bez wypowiedzenia z winy pracownika.
Art. 8. 1. Stosunki pracy z pracownikami zatrudnionymi na podstawie powołania
na czas określony albo na czas nie określony na stanowiskach
pracy nie wymienionych w przepisach, o których mowa
w art. 68 § 1 Kodeksu pracy, przekształcają się, z dniem wejścia
w życie tej ustawy, odpowiednio w stosunki pracy na podstawie
umowy o pracę na czas określony albo na czas nie określony.
2. Przepis ust. 1 nie dotyczy pracowników odwołanych ze stanowiska
przed dniem wejścia w życie ustawy; do tych pracowników
stosuje się dotychczasowe przepisy regulujące stosunki pracy na
podstawie powołania.
Art. 9. 1. U pracodawcy zatrudniającego co najmniej 5 pracowników obowiązujący
w dniu wejścia w życie ustawy regulamin, utrzymany
w mocy na podstawie art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 29 września
1994 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz o zmianie niektó-
rych ustaw (Dz.U. Nr 113, poz. 547 i z 1995 r. Nr 1, poz. 2),
przekształca się z tym dniem w regulamin wynagradzania, o któ-
rym mowa w art. 772 Kodeksu pracy. Dotyczy to także innych
aktów zakładowych określających zasady wynagradzania za pracę
i przyznawania innych świadczeń związanych z pracą.
2. Ustalenia regulaminu lub innego aktu zakładowego, o których
mowa w ust. 1, mniej korzystne dla pracowników niż obowiązujące
od dnia wejścia w życie ustawy przepisy prawa pracy, są
nieważne; zamiast nich stosuje się odpowiednie przepisy prawa
pracy.
3. Regulamin wynagradzania, o którym mowa w art. 772 Kodeksu
pracy, powinien być wprowadzony w życie w okresie 3 miesięcy
od dnia wejścia w życie ustawy.
Art. 10. Przez użyte w art. 773 Kodeksu pracy określenie "pracownicy zatrudnieni
w państwowych jednostkach sfery budżetowej" rozumie
się pracowników państwowej sfery budżetowej, dla których środki
na wynagrodzenia są kształtowane na podstawie odrębnej ustawy.
Art. 11. 1. Obowiązujące do dnia wejścia w życie ustawy przepisy określające
zasady wynagradzania za pracę oraz przyznawania innych
świadczeń związanych z pracą, wydane na podstawie art. 79
Kodeksu pracy, zachowują moc do czasu objęcia pracowników,
których te przepisy dotyczą i w zakresie przedmiotu w nich
©Kancelaria Sejmu s. 12/105
06-02-02
normowanego - postanowieniami układu zbiorowego pracy lub
innymi przepisami prawa pracy, z zastrzeżeniem ust. 2.
2. Przepisy, o których mowa w ust. 1, dotyczące ustalania okresów
pracy i innych okresów uprawniających do nagrody jubileuszowej
oraz zasad jej obliczania i wypłacania, zachowują moc w
stosunku do mianowanych pracowników samorządowych nie
dłużej niż do upływu jednego roku od dnia wejścia w życie
ustawy.
Art. 12. W okresie 3 lat od dnia wejścia w życie ustawy stosuje się dotychczasowe
przepisy Kodeksu pracy dotyczące odprawy pośmiertnej,
jeżeli są one korzystniejsze dla osoby uprawnionej.
Art. 13. Postępowanie przed sądem pracy dotyczące sprostowania wydanej
pracownikowi opinii o pracy, a także naprawienia szkody wyrządzonej
pracownikowi wskutek niewydania w terminie lub wydania
niewłaściwej opinii o pracy, toczące się w dniu wejścia w życie
ustawy, toczy się według dotychczasowych przepisów.
Art. 14. Regulamin pracy, o którym mowa w art. 104-1043 Kodeksu pracy,
powinien być wprowadzony w życie w okresie 3 miesięcy od dnia
wejścia w życie ustawy.
Art. 15. Do kar za naruszenie porządku i dyscypliny pracy nałożonych na
pracowników przed dniem wejścia w życie ustawy stosuje się dotychczasowe
przepisy dotyczące trybu i zasad odwoływania się od
tych kar.
Art. 16. Do pracowników objętych w dniu wejścia w życie przepisów działu
szóstego Kodeksu pracy, w brzmieniu ustalonym ustawą, krótszym
tygodniowym wymiarem czasu pracy niż określony w art. 129 Kodeksu
Pracy stosuje się dotychczasowy wymiar czasu pracy do dnia
objęcia tych pracowników postanowieniami układu zbiorowego
pracy lub innymi przepisami prawa pracy ustalającymi normy ich
czasu pracy.
Art. 17. Przepisy wykonawcze wydane na podstawie art. 129 § 2 Kodeksu
pracy przed dniem wejścia w życie przepisów działu szóstego Kodeksu
pracy, w brzmieniu ustalonym ustawą, zachowują moc po
wejściu w życie przepisów tego działu do czasu wprowadzenia dla
pracowników, których te przepisy dotyczą i w zakresie przedmiotu
w nich normowanego - postanowień układu zbiorowego pracy lub
innych przepisów prawa pracy ustalających normy ich czasu pracy;
nie dotyczy to rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23 grudnia
1988 r. w sprawie czasu pracy w zakładach pracy (Dz.U. z 1991 r.
Nr 117, poz. 511, z 1992 r. Nr 102, poz. 518, z 1993 r. Nr 132, poz.
634 i z 1994 r. Nr 140, poz. 769).
Art. 18. W okresie 2 lat od dnia wejścia w życie ustawy w transporcie samochodowym
i w komunikacji samochodowej czas pracy kierowców i
pomocników kierowców może być przedłużony do 12 godzin na
dobę, z zachowaniem przeciętnie 42 godzin na tydzień w okresie
rozliczeniowym nie przekraczającym 3 miesięcy.
©Kancelaria Sejmu s. 13/105
06-02-02
Art. 19. Przepisy wykonawcze wydane na podstawie art. 130 § 2 Kodeksu
pracy przed dniem wejścia w życie przepisów działu szóstego Kodeksu
pracy, w brzmieniu ustalonym ustawą, zachowują moc po
wejściu w życie przepisów tego działu, nie dłużej jednak niż do
upływu 3 lat od dnia ich wejścia w życie, chyba że wcześniej ustaną
warunki uzasadniające stosowanie skróconego czasu pracy do
pracowników dotychczas nim objętych.
Art. 20. Przepisy wykonawcze wydane na podstawie art. 145 Kodeksu pracy
przed dniem wejścia w życie przepisów działu szóstego Kodeksu
pracy, w brzmieniu ustalonym ustawą, zachowują moc po wejściu
w życie przepisów tego działu przez okres jednego roku.
Art. 21. Przepis art. 153 § 1 Kodeksu pracy stosuje się także do pracownik
ów, którym sześciomiesięczny okres pracy upłynął przed dniem
wejścia w życie przepisów działu siódmego Kodeksu pracy, w
brzmieniu ustalonym ustawą, jeżeli do tego dnia nie osiągnęli
rocznego okresu pracy.
Art 22. Przepisy wykonawcze wydane na podstawie art. 160 Kodeksu pracy
przed dniem wejścia w życie przepisów działu siódmego Kodeksu
pracy, w brzmieniu ustalonym ustawą, zachowują moc po wejściu
w życie przepisów tego działu, jednak nie dłużej niż do upływu 3
lat od dnia ich wejścia w życie, chyba że wcześniej ustaną warunki
uzasadniające korzystanie z płatnych urlopów dodatkowych przez
pracowników dotychczas nimi objętych.
Art. 23. Przepis art. 209 § 1 Kodeksu pracy stosuje się odpowiednio do pracodawcy
prowadzącego działalność w dniu wejścia w życie ustawy,
z tym że termin na dokonanie czynności przewidzianych w tym
przepisie ustala się na 6 miesięcy od dnia jej wejścia w życie.
Art. 24. 1. Wnioski o rozpoznanie sporów i akta spraw wszczętych przed
komisjami pojednawczymi przy sądach pracy komisje te przekazują,
na żądanie pracownika zgłoszone w ciągu 14 dni od dnia
wejścia w życie ustawy, do rozpoznania właściwemu sądowi
pracy; w przypadku niezgłoszenia przez pracownika takiego żądanie
komisja umarza postępowanie.
2. Z upływem terminu, o którym mowa w ust. 1, komisje pojednawcze
określone w tym przepisie ulegają likwidacji.
Art. 25. Przepisy wykonawcze wydane przed dniem wejścia w życie ustawy
na podstawie art. 298 Kodeksu pracy zachowują moc do czasu wydania
na tej podstawie nowych przepisów wykonawczych po wejściu
w życie ustawy, nie dłużej jednak niż do upływu 2 lat od dnia
wejścia w życie tej ustawy.
Art. 26. Do czasu wydania przepisów wykonawczych przewidzianych w
ustawie stosuje się dotychczasowe przepisy ze zmianami wynikającymi
z tej ustawy."
"Art. 43. Ustawa wchodzi w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia,
z wyjątkiem przepisów:
1) działu szóstego i siódmego Kodeksu pracy, które wchodzą w
życie z dniem 1 stycznia 1997 r.,
©Kancelaria Sejmu s. 14/105
06-02-02
2) art. 217 i art. 2376 § 2 i 3 Kodeksu pracy, które wchodzą w
życie po upływie jednego roku od dnia wejścia w życie ustawy,
3) art. 220 § 1 Kodeksu pracy, który wchodzi w życie po upływie
jednego roku od dnia ogłoszenia przepisów, o których
mowa w art. 220 § 2 Kodeksu pracy,
4) art. 221 § 2 Kodeksu pracy, który wchodzi w życie po upływie
jednego roku od dnia ogłoszenia przepisów, o których
mowa w art. 221 § 5 Kodeksu pracy.";
20) art. 11 ustawy z dnia 14 czerwca 1996 r. o zmianie ustawy - Karta Nauczyciela
(Dz.U. Nr 87, poz. 396), który stanowi:
"Art. 11. Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, z
wyjątkiem przepisów ustawy wymienionej w art. 1 w zakresie dotyczącym
art. 47 ust. 1 pkt 5, art. 64 ust. 3, art. 66 ust. 2 oraz art.
70a, które wchodzą w życie z dniem 1 stycznia 1997 r.";
21) art. 10 pkt 3 ustawy z dnia 6 grudnia 1996 r. o zmianie ustawy o zatrudnieniu i
przeciwdziałaniu bezrobociu oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. Nr 147,
poz. 687), który stanowi:
"Art. 10. Ustawa wchodzi w życie pierwszego dnia miesiąca następującego po
dniu ogłoszenia, z tym że:
3) art. 2 wchodzi w życie z dniem ogłoszenia,";
22) art. 99 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o
Krajowym Rejestrze Sądowym (Dz.U. Nr 121, poz. 770), który stanowi:
"Art. 99. Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2001 r., z tym że przepisy
art. 12-98 wchodzą w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia."
3. Podany w załączniku jednolity tekst ustawy - Kodeks pracy nie obejmuje zmian
właściwości ministrów wynikających z wprowadzenia działów administracji
rządowej i ich klasyfikacji ustawą z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji
rządowej (Dz.U. Nr 141, poz. 943), która wejdzie w życie z dniem 1
stycznia 1999 r.
©Kancelaria Sejmu s. 15/105
06-02-02
USTAWA
z dnia 26 czerwca 1974 r.
Kodeks pracy
Dział pierwszy
Przepisy ogólne
Rozdział I
Przepisy wstępne
Art. 1.
Kodeks pracy określa prawa i obowiązki pracowników i pracodawców.
Art. 2.
Pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru,
mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę.
Art. 3.
Pracodawcą jest jednostka organizacyjna, choćby nie posiadała osobowości prawnej,
a także osoba fizyczna, jeżeli zatrudniają one pracowników.
Art. 31.
§ 1. Za pracodawcę będącego jednostką organizacyjną czynności w sprawach z zakresu
prawa pracy dokonuje osoba lub organ zarządzający tą jednostką albo
inna wyznaczona do tego osoba.
§ 2. Przepis § 1 stosuje się odpowiednio do pracodawcy będącego osobą fizyczną,
jeżeli nie dokonuje on osobiście czynności, o których mowa w tym przepisie.
Art. 5.
Jeżeli stosunek pracy określonej kategorii pracowników regulują przepisy szczególne,
przepisy kodeksu stosuje się w zakresie nie uregulowanym tymi przepisami.
Art. 6.
§ 1. Stosunek pracy między obywatelem polskim a polskim przedstawicielstwem,
misją lub inną placówką za granicą podlega przepisom kodeksu.
Opracowano na podstawie:
tj. Dz.U. z
1998 r. Nr 21, poz.
94, Nr 106, poz. 668,
Nr 113, poz. 717, z
1999 r. Nr 99, poz.
1152, z 2000 r. Nr 19,
poz. 239, Nr 43, poz.
489, Nr 107, poz.
1127, Nr 120, poz.
1268, z 2001 r. Nr 11,
poz. 84, Nr 28, poz.
301, Nr 52, poz. 538,
Nr 99, poz. 1075, Nr
111, poz. 1194, Nr
123, poz. 1354, Nr
128, poz. 1405, Nr
154, poz.1805;
preambuła skreślona
art. 4 skreślony
©Kancelaria Sejmu s. 16/105
06-02-02
§ 2. Stosunek pracy między obywatelem polskim a przedstawicielstwem, misją albo
inną placówką państwa obcego lub instytucji międzynarodowej, działającymi
na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej, podlega przepisom kodeksu, jeżeli
umowy, układy lub porozumienia międzynarodowe nie stanowią inaczej.
Art. 8.
Nie można czynić ze swego prawa użytku, który byłby sprzeczny ze społecznogospodarczym
przeznaczeniem tego prawa lub zasadami współżycia społecznego.
Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie
prawa i nie korzysta z ochrony.
Art. 9.
§ 1. Ilekroć w Kodeksie pracy jest mowa o prawie pracy, rozumie się przez to przepisy
Kodeksu pracy oraz przepisy innych ustaw i aktów wykonawczych, określające
prawa i obowiązki pracowników i pracodawców, a także postanowienia
układów zbiorowych pracy i innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych,
regulaminów i statutów określających prawa i obowiązki stron stosunku
pracy.
§ 2. Postanowienia układów zbiorowych pracy i porozumień zbiorowych oraz regulamin
ów i statutów nie mogą być mniej korzystne dla pracowników niż przepisy
Kodeksu pracy oraz innych ustaw i aktów wykonawczych.
§ 3. Postanowienia regulaminów i statutów nie mogą być mniej korzystne dla pracownik
ów niż postanowienia układów zbiorowych pracy i porozumień zbiorowych.
§ 4. Postanowienia układów zbiorowych pracy i innych opartych na ustawie porozumień
zbiorowych, regulaminów oraz statutów określających prawa i obowiązki
stron stosunku pracy, naruszające zasadę równego traktowania kobiet
i mężczyzn w zatrudnieniu, nie obowiązują.
Rozdział II
Podstawowe zasady prawa pracy
Art. 10.
§ 1. Każdy ma prawo do swobodnie wybranej pracy. Nikomu, z wyjątkiem przypadk
ów określonych w ustawie, nie można zabronić wykonywania zawodu.
§ 2. Państwo określa minimalną wysokość wynagrodzenia za pracę.
§ 3. Państwo prowadzi politykę zmierzającą do pełnego produktywnego zatrudnienia.
Art. 11.
Nawiązanie stosunku pracy, bez względu na jego podstawę prawną, wymaga zgodnego
oświadczenia woli pracodawcy i pracownika.
Art. 111.
Pracodawca jest obowiązany szanować godność i inne dobra osobiste pracownika.
art. 7 skreślony
©Kancelaria Sejmu s. 17/105
06-02-02
Art. 112.
Pracownicy mają równe prawa z tytułu jednakowego wypełniania takich samych
obowiązków; dotyczy to w szczególności równego traktowania mężczyzn i kobiet w
zatrudnieniu.
Art. 113.
Jakakolwiek dyskryminacja, bezpośrednia lub pośrednia, w zatrudnieniu, w szczeg
ólności ze względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, narodowość, przekonania,
zwłaszcza polityczne lub religijne, oraz przynależność związkową - jest niedopuszczalna.
Art. 13.
Pracownik ma prawo do godziwego wynagrodzenia za pracę. Warunki realizacji tego
prawa określają przepisy prawa pracy oraz polityka państwa w dziedzinie płac, w
szczególności poprzez ustalanie najniższego wynagrodzenia za pracę.
Art. 14.
Pracownik ma prawo do wypoczynku, który zapewniają przepisy o czasie pracy,
dniach wolnych od pracy oraz o urlopach wypoczynkowych.
Art. 15.
Pracodawca, jest obowiązany zapewnić pracownikom bezpieczne i higieniczne warunki
pracy.
Art. 16.
Pracodawca, stosownie do możliwości i warunków, zaspokaja bytowe, socjalne i
kulturalne potrzeby pracowników.
Art. 17.
Pracodawca jest obowiązany ułatwiać pracownikom podnoszenie kwalifikacji zawodowych.
Art. 18.
§ 1. Postanowienia umów o pracę oraz innych aktów, na których podstawie powstaje
stosunek pracy, nie mogą być mniej korzystne dla pracownika niż
przepisy prawa pracy.
§ 2. Postanowienia umów i aktów, o których mowa w § 1, mniej korzystne dla pracownika
niż przepisy prawa pracy są nieważne; zamiast nich stosuje się odpowiednie
przepisy prawa pracy.
§ 3. Postanowienia umów o pracę i innych aktów, na których podstawie powstaje
stosunek pracy, naruszające zasadę równego traktowania kobiet i mężczyzn w
zatrudnieniu, są nieważne; zamiast nich stosuje się odpowiednie przepisy
prawa pracy, a w razie braku takich przepisów - postanowienia te należy zaart.
12 skreślony
©Kancelaria Sejmu s. 18/105
06-02-02
stąpić odpowiednimi postanowieniami nie mającymi charakteru dyskryminacyjnego.
Art. 181.
§ 1. Pracownicy i pracodawcy, w celu reprezentacji i obrony swoich praw i interes
ów, mają prawo tworzyć organizacje i przystępować do tych organizacji.
§ 2. Zasady tworzenia i działania organizacji, o których mowa w § 1, określa ustawa
o związkach zawodowych, ustawa o organizacjach pracodawców oraz inne
przepisy prawa.
Art. 182.
Pracownicy uczestniczą w zarządzaniu zakładem pracy w zakresie i na zasadach
określonych w odrębnych przepisach.
Art. 183.
Pracodawcy oraz organy administracji są obowiązani tworzyć warunki umożliwiające
korzystanie z uprawnień określonych w przepisach, o których mowa w art. 181 i 182.
Rozdział IIa
Równe traktowanie kobiet i mężczyzn
Art. 183a.
§ 1. Kobiety i mężczyźni powinni być równo traktowani w zakresie nawiązania i
rozwiązania stosunku pracy, warunków zatrudnienia, awansowania oraz dostępu
do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych.
§ 2. Równe traktowanie kobiet i mężczyzn oznacza niedyskryminowanie w jakikolwiek
sposób, bezpośrednio lub pośrednio, ze względu na płeć.
§ 3. Dyskryminowanie pośrednie istnieje wtedy, gdy występują dysproporcje w zakresie
warunków zatrudnienia na niekorzyść wszystkich lub znacznej liczby
pracowników jednej płci, jeżeli nie mogą one być obiektywnie uzasadnione
innymi względami niż płeć.
Art. 183b.
§ 1. Za naruszenie zasady równego traktowania kobiet i mężczyzn uważa się różnicowanie
przez pracodawcę sytuacji pracowników ze względu na płeć, którego
skutkiem jest w szczególności:
1) odmowa nawiązania lub kontynuowania stosunku pracy,
2) niekorzystne ukształtowanie wynagrodzenia za pracę lub innych warunków
zatrudnienia albo pominięcie przy awansowaniu lub przyznawaniu innych
świadczeń związanych z pracą,
3) pominięcie przy typowaniu do udziału w szkoleniach podnoszących kwalifikacje
zawodowe,
chyba że pracodawca udowodni, że kierował się innymi względami.
©Kancelaria Sejmu s. 19/105
06-02-02
§ 2. Nie narusza zasady równego traktowania kobiet i mężczyzn odmowa pracodawcy
nawiązania stosunku pracy uzasadniona potrzebą świadczenia określonej
pracy - ze względu na jej rodzaj lub warunki wykonywania - wyłącznie
przez pracowników jednej płci.
§ 3. Nie narusza zasady równego traktowania kobiet i mężczyzn stosowanie środk
ów, które różnicują sytuację prawną pracowników ze względu na ochronę
macierzyństwa. Nie stanowią także naruszenia tej zasady działania podejmowane
przez określony czas zmierzające do wyrównywania szans pracownik
ów obu płci poprzez zmniejszanie, na korzyść pracowników jednej płci,
rozmiaru faktycznych nierówności, w zakresie określonym w art. 183a § 1.
Art. 183c.
§ 1. Pracownicy, bez względu na płeć, mają prawo do jednakowego wynagrodzenia
za jednakową pracę lub za pracę o jednakowej wartości.
§ 2. Wynagrodzenie, o którym mowa w § 1, obejmuje wszystkie składniki wynagrodzenia,
bez względu na ich nazwę i charakter, a także inne świadczenia
związane z pracą, przyznawane pracownikom w formie pieniężnej i w innej
formie niż pieniężna.
§ 3. Pracami o jednakowej wartości są prace, których wykonywanie wymaga od
pracowników porównywalnych kwalifikacji zawodowych, potwierdzonych
dokumentami przewidzianymi w odrębnych przepisach lub praktyką i doświadczeniem
zawodowym, a także porównywalnej odpowiedzialności i wysiłku.
Art. 183d.
Osoba, wobec której pracodawca naruszył zasadę równego traktowania kobiet i mężczyzn,
ma prawo do odszkodowania w wysokości nie niższej niż najniższe wynagrodzenie
za pracę i nie wyższej niż sześciokrotność tego wynagrodzenia.
Art. 183e.
Skorzystanie przez pracownika z uprawnień przysługujących z tytułu naruszenia
przez pracodawcę zasady równego traktowania kobiet i mężczyzn nie może stanowić
przyczyny uzasadniającej wypowiedzenie przez pracodawcę stosunku pracy lub rozwiązanie
tego stosunku bez wypowiedzenia.
Rozdział IIb
Nadzór i kontrola przestrzegania prawa pracy
Art. 184.
§ 1. Nadzór i kontrolę przestrzegania prawa pracy, w tym przepisów i zasad bezpieczeństwa
i higieny pracy, sprawuje Państwowa Inspekcja Pracy.
§ 2. Nadzór i kontrolę przestrzegania zasad, przepisów higieny pracy i warunków
środowiska pracy sprawuje Państwowa Inspekcja Sanitarna.
§ 3. Organizację i zakres działania Inspekcji, o których mowa w § 1 i 2, określają
odrębne przepisy.
©Kancelaria Sejmu s. 20/105
06-02-02
Art. 185.
§ 1. Społeczną kontrolę przestrzegania prawa pracy, w tym przepisów i zasad bezpieczeństwa
i higieny pracy, sprawuje społeczna inspekcja pracy.
§ 2. Organizację, zadania i uprawnienia społecznej inspekcji pracy oraz zasady jej
współdziałania z Państwową Inspekcją Pracy i innymi państwowymi organami
nadzoru i kontroli określają odrębne przepisy.
Dział drugi
Stosunek pracy
Rozdział I
Przepisy ogólne
Art. 22.
§ 1. Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania
pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem, a
pracodawca do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.
§ 11. Zatrudnienie w warunkach określonych w § 1 jest zatrudnieniem na podstawie
stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy.
§ 2. Pracownikiem może być osoba, która ukończyła 18 lat. Na warunkach określonych
w dziale dziewiątym pracownikiem może być również osoba, która nie
ukończyła 18 lat.
§ 3. Osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych może bez zgody
przedstawiciela ustawowego nawiązać stosunek pracy oraz dokonywać czynności
prawnych, które dotyczą tego stosunku. Jednakże gdy stosunek pracy
sprzeciwia się dobru tej osoby, przedstawiciel ustawowy za zezwoleniem sądu
opiekuńczego może stosunek pracy rozwiązać.
Art. 231.
§ 1. W razie przejścia zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę staje się
on z mocy prawa stroną w dotychczasowych stosunkach pracy, z zastrzeżeniem
przepisów § 5.
§ 2. Za zobowiązania wynikające ze stosunku pracy, powstałe przed przejściem
części zakładu pracy na innego pracodawcę, dotychczasowy i nowy pracodawca
odpowiadają solidarnie.
§ 3. O przejściu zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę i wynikających
z tego skutkach dla przejmowanych pracowników w zakresie ich stosunk
ów pracy pracodawca jest obowiązany niezwłocznie zawiadomić pracownik
ów na piśmie, w terminie poprzedzającym dokonanie tych zmian.
§ 4. W terminie jednego miesiąca od zawiadomienia przewidzianego w § 3 pracownik
może bez wypowiedzenia, za siedmiodniowym uprzedzeniem, rozwiązać
stosunek pracy. Rozwiązanie stosunku pracy w tym trybie powoduje
dla pracownika skutki, jakie przepisy prawa pracy wiążą z rozwiązaniem stosunku
pracy przez pracodawcę za wypowiedzeniem.
Rozdział III (art. 19-
21) skreślony
art. 23 skreślony
©Kancelaria Sejmu s. 21/105
06-02-02
§ 5. Pracodawca, z dniem przejęcia zakładu pracy lub jego części, jest obowiązany
zaproponować nowe warunki pracy i płacy pracownikom świadczącym dotychczas
pracę na innej podstawie niż umowa o pracę oraz wskazać termin,
nie krótszy niż 7 dni, do którego pracownicy mogą złożyć oświadczenie o
przyjęciu lub odmowie przyjęcia proponowanych warunków. W razie nieuzgodnienia
nowych warunków pracy i płacy dotychczasowy stosunek pracy
rozwiązuje się z upływem okresu równego okresowi wypowiedzenia, liczonego
od dnia, w którym pracownik złożył oświadczenie o odmowie przyjęcia
proponowanych warunków, lub od dnia, do którego mógł złożyć takie
oświadczenie. Przepis § 4 zdanie drugie stosuje się odpowiednio.
Art. 232.
Jeżeli przepisy prawa pracy przewidują współdziałanie pracodawcy z zakładową organizacją
związkową w indywidualnych sprawach ze stosunku pracy, pracodawca ma
obowiązek współdziałać w takich sprawach z zakładową organizacją związkową
reprezentującą pracownika z tytułu jego członkostwa w związku zawodowym albo
wyrażenia zgody na obronę praw pracownika nie zrzeszonego w związku - zgodnie z
ustawą o związkach zawodowych.
Rozdział II
Umowa o pracę
Oddział 1
Zawarcie umowy o pracę
Art. 25.
§ 1. Umowę o pracę zawiera się na czas nie określony, na czas określony lub na
czas wykonania określonej pracy.
§ 2. Każda z umów, o których mowa w § 1, może być poprzedzona umową o pracę
na okres próbny, nie przekraczający 3 miesięcy.
Art. 251.
Zawarcie kolejnej umowy o pracę na czas określony jest równoznaczne w skutkach
prawnych z zawarciem umowy o pracę na czas nie określony, jeżeli poprzednio strony
dwukrotnie zawarły umowę o pracę na czas określony na następujące po sobie
okresy, o ile przerwa między rozwiązaniem poprzedniej a nawiązaniem kolejnej
umowy o pracę nie przekroczyła jednego miesiąca.
Art. 26.
Stosunek pracy nawiązuje się w terminie określonym w umowie jako dzień rozpoczęcia
pracy, a jeżeli terminu tego nie określono - w dniu zawarcia umowy.
Art. 29.
§ 1. Umowa o pracę powinna być zawarta na piśmie, z wyraźnym określeniem rodzaju
i warunków umowy, a w szczególności powinna określać:
art. 24 skreślony
art. 27 i 28 skreślone
©Kancelaria Sejmu s. 22/105
06-02-02
1) rodzaj pracy i miejsce jej wykonywania oraz termin rozpoczęcia pracy,
2) wynagrodzenie odpowiadające rodzajowi pracy.
§ 11. Umowa o pracę z pracownikiem skierowanym do pracy na obszarze państwa
niebędącego członkiem Unii Europejskiej na okres przekraczający 1 miesiąc,
niezależnie od warunków określonych w § 1, powinna określać:
1) czas wykonywania pracy za granicą,
2) walutę, w której będzie wypłacane pracownikowi wynagrodzenie w czasie
wykonywania pracy za granicą.
§ 12. Pracodawca jest obowiązany poinformować na piśmie pracownika, o którym
mowa w § 11, o świadczeniach przysługujących mu z tytułu skierowania do
pracy za granicą, obejmujących zwrot kosztów przejazdu oraz zapewnienie
zakwaterowania.
§ 3. Jeżeli umowa o pracę nie została zawarta na piśmie, pracodawca powinien niezwłocznie,
nie później jednak niż w ciągu 7 dni od dnia rozpoczęcia pracy,
potwierdzić pracownikowi na piśmie rodzaj umowy i jej warunki.
Oddział 2
Przepisy ogólne o rozwiązaniu umowy o pracę
Art. 30.
§ 1. Umowa o pracę rozwiązuje się:
1) na mocy porozumienia stron,
2) przez oświadczenie jednej ze stron z zachowaniem okresu wypowiedzenia
(rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem),
3) przez oświadczenie jednej ze stron bez zachowania okresu wypowiedzenia
(rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia),
4) z upływem czasu, na który była zawarta,
5) z dniem ukończenia pracy, dla której wykonania była zawarta.
§ 2. Umowa o pracę na okres próbny rozwiązuje się z upływem tego okresu, a przed
jego upływem może być rozwiązana za wypowiedzeniem.
§ 21. Okres wypowiedzenia umowy o pracę obejmujący tydzień lub miesiąc albo ich
wielokrotność kończy się odpowiednio w sobotę lub w ostatnim dniu miesiąca.
§ 3. Oświadczenie każdej ze stron o wypowiedzeniu lub rozwiązaniu umowy o pracę
bez wypowiedzenia powinno nastąpić na piśmie.
§ 4. W oświadczeniu pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę zawartej na
czas nie określony lub o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinna
być wskazana przyczyna uzasadniająca wypowiedzenie lub rozwiązanie
umowy.
§ 5. W oświadczeniu pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę lub jej rozwiązaniu
bez wypowiedzenia powinno być zawarte pouczenie o przysługującym
pracownikowi prawie odwołania do sądu pracy.
§ 2 w art. 29 skreślony
art. 31 skreślony
©Kancelaria Sejmu s. 23/105
06-02-02
Oddział 3
Rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem
Art. 32.
§ 1. Każda ze stron może rozwiązać za wypowiedzeniem umowę o pracę zawartą
na:
1) okres próbny,
3) czas nie określony.
§ 2. Rozwiązanie umowy o pracę następuje z upływem okresu wypowiedzenia.
Art. 33.
Przy zawieraniu umowy o pracę na czas określony, dłuższy niż 6 miesięcy, strony
mogą przewidzieć dopuszczalność wcześniejszego rozwiązania tej umowy za dwutygodniowym
wypowiedzeniem.
Art. 34.
Okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na okres próbny wynosi:
1) 3 dni robocze, jeżeli okres próbny nie przekracza 2 tygodni,
2) 1 tydzień, jeżeli okres próbny jest dłuższy niż 2 tygodnie,
3) 2 tygodnie, jeżeli okres próbny wynosi 3 miesiące.
Art. 36.
§ 1. Okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas nie określony jest uzależniony
od okresu zatrudnienia u danego pracodawcy i wynosi:
1) 2 tygodnie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy,
2) 1 miesiąc, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy,
3) 3 miesiące, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata.
§ 11. Do okresu zatrudnienia, o którym mowa w § 1, wlicza się pracownikowi okres
zatrudnienia u poprzedniego pracodawcy, jeżeli zmiana pracodawcy nastąpiła
na zasadach określonych w art. 231, a także w innych przypadkach, gdy z mocy
odrębnych przepisów nowy pracodawca jest następcą prawnym w stosunkach
pracy nawiązanych przez pracodawcę poprzednio zatrudniającego tego
pracownika.
§ 5. Jeżeli pracownik jest zatrudniony na stanowisku związanym z odpowiedzialnością
materialną za powierzone mienie, strony mogą ustalić w umowie o
pracę, że w przypadku, o którym mowa § 1 pkt 1, okres wypowiedzenia wynosi
1 miesiąc, a w przypadku, o którym mowa w § 1 pkt 2 - 3 miesiące.
§ 6. Strony mogą po dokonaniu wypowiedzenia umowy o pracę przez jedną z nich
ustalić wcześniejszy termin rozwiązania umowy; ustalenie takie nie zmienia
trybu rozwiązania umowy o pracę.
pkt 2 w § 1 w art. 32
skreślony
art. 35 skreślony
§ 2-4 w art. 36 skreślone
©Kancelaria Sejmu s. 24/105
06-02-02
Art. 361.
§ 1. Jeżeli wypowiedzenie pracownikowi umowy o pracę zawartej na czas nie określony
następuje z powodu ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy albo
zmniejszenia zatrudnienia z przyczyn dotyczących pracodawcy, określonych
w odrębnych przepisach, pracodawca może, w celu wcześniejszego
rozwiązania umowy o pracę, skrócić okres trzymiesięcznego wypowiedzenia,
najwyżej jednak do jednego miesiąca; w takim przypadku pracownikowi
przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za pozostałą część
okresu wypowiedzenia.
§ 2. Okres, za który przysługuje odszkodowanie, wlicza się pracownikowi pozostającemu
w tym okresie bez pracy do okresu zatrudnienia.
Art. 37.
§ 1. W okresie wypowiedzenia umowy o pracę pracownikowi przysługuje zwolnienie
na poszukiwanie pracy, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia.
§ 2. Wymiar zwolnienia wynosi:
1) 2 dni robocze - w okresie wypowiedzenia nie przekraczającego 1 miesiąca,
2) 3 dni robocze - w okresie trzymiesięcznego wypowiedzenia, także w przypadku
jego skrócenia na podstawie art. 361 § 1.
Art. 38.
§ 1. O zamiarze wypowiedzenia pracownikowi umowy o pracę zawartej na czas nie
określony pracodawca zawiadamia na piśmie reprezentującą pracownika zakładową
organizację związkową, podając przyczynę uzasadniającą rozwiązanie
umowy.
§ 2. Jeżeli zakładowa organizacja związkowa uważa, że wypowiedzenie byłoby
nieuzasadnione, może w ciągu 5 dni od otrzymania zawiadomienia zgłosić na
piśmie pracodawcy umotywowane zastrzeżenia.
§ 3. W razie nieuwzględnienia zgłoszonych w terminie zastrzeżeń zakładowej organizacji
związkowej, pracodawca przedstawia sprawę ogólnokrajowej organizacji
związkowej, która wypowiada się w kwestii zastrzeżeń zakładowej
organizacji związkowej w ciągu 5 dni od przedstawienia sprawy.
§ 4. Przepis § 3 stosuje się, jeżeli zakładowa organizacja związkowa wchodzi w
skład ogólnokrajowej organizacji związkowej.
§ 5. Po rozpatrzeniu stanowiska organizacji związkowej, a także w razie niezajęcia
przez nią stanowiska w ustalonym terminie, pracodawca podejmuje decyzję w
sprawie wypowiedzenia.
Art. 39.
Pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę pracownikowi, któremu brakuje
nie więcej niż 2 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrudnienia
umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku.
Art. 40.
Przepisu art. 39 nie stosuje się w razie uzyskania przez pracownika prawa do renty z
tytułu zaliczenia do I lub II grupy inwalidów.
©Kancelaria Sejmu s. 25/105
06-02-02
Art. 41.
Pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę w czasie urlopu pracownika, a
także w czasie innej usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy, jeżeli nie
upłynął jeszcze okres uprawniający do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia.
Art. 411.
§ 1. W razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy, nie stosuje się przepis
ów art. 38, 39 i 41, ani przepisów szczególnych dotyczących ochrony pracownik
ów przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem umowy o pracę.
§ 2. W razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy, umowa o pracę zawarta
na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy może być
rozwiązana przez każdą ze stron za dwutygodniowym wypowiedzeniem.
Art. 42.
§ 1. Przepisy o wypowiedzeniu umowy o pracę stosuje się odpowiednio do wypowiedzenia
wynikających z umowy warunków pracy i płacy.
§ 2. Wypowiedzenie warunków pracy lub płacy uważa się za dokonane, jeżeli pracownikowi
zaproponowano na piśmie nowe warunki.
§ 3. W razie odmowy przyjęcia przez pracownika zaproponowanych warunków
pracy lub płacy, umowa o pracę rozwiązuje się z upływem okresu dokonanego
wypowiedzenia. Jeżeli pracownik przed upływem połowy okresu wypowiedzenia
nie złoży oświadczenia o odmowie przyjęcia zaproponowanych
warunków, uważa się, że wyraził zgodę na te warunki; pismo pracodawcy
wypowiadające warunki pracy lub płacy powinno zawierać pouczenie w tej
sprawie. W razie braku takiego pouczenia, pracownik może do końca okresu
wypowiedzenia złożyć oświadczenie o odmowie przyjęcia zaproponowanych
warunków.
§ 4. Wypowiedzenie dotychczasowych warunków pracy lub płacy nie jest wymagane
w razie powierzenia pracownikowi, w przypadkach uzasadnionych potrzebami
pracodawcy, innej pracy niż określona w umowie o pracę na okres nie
przekraczający 3 miesięcy w roku kalendarzowym, jeżeli nie powoduje to obniżenia
wynagrodzenia i odpowiada kwalifikacjom pracownika.
Art. 43.
Pracodawca może wypowiedzieć warunki pracy lub płacy pracownikowi, o którym
mowa w art. 39, jeżeli wypowiedzenie stało się konieczne ze względu na:
1) wprowadzenie nowych zasad wynagradzania dotyczących ogółu pracowników
zatrudnionych u danego pracodawcy lub tej ich grupy, do której pracownik
należy,
2) stwierdzoną orzeczeniem lekarskim utratę zdolności do wykonywania dotychczasowej
pracy albo niezawinioną przez pracownika utratę uprawnień koniecznych
do jej wykonywania.
§ 3 i 4 w art. 4111
skreślone
©Kancelaria Sejmu s. 26/105
06-02-02
Oddział 4
Uprawnienia pracownika w razie nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem
wypowiedzenia umowy o pracę przez pracodawcę
Art. 44.
Pracownik może wnieść odwołanie od wypowiedzenia umowy o pracę do sądu pracy,
o którym mowa w dziale dwunastym.
Art. 45.
§ 1. W razie ustalenia, że wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas nie określony
jest nieuzasadnione lub narusza przepisy o wypowiadaniu umów o pracę,
sąd pracy - stosownie do żądania pracownika - orzeka o bezskuteczności
wypowiedzenia, a jeżeli umowa uległa już rozwiązaniu - o przywróceniu pracownika
do pracy na poprzednich warunkach albo o odszkodowaniu.
§ 2. Sąd pracy może nie uwzględnić żądania pracownika uznania wypowiedzenia za
bezskuteczne lub przywrócenia do pracy, jeżeli ustali, że uwzględnienie takiego
żądania jest niemożliwe lub niecelowe; w takim przypadku sąd pracy
orzeka o odszkodowaniu.
§ 3. Przepisu § 2 nie stosuje się do pracowników, o których mowa w art. 39 i 177,
oraz w przepisach szczególnych dotyczących ochrony pracowników przed
wypowiedzeniem lub rozwiązaniem umowy o pracę, chyba że uwzględnienie
żądania pracownika przywrócenia do pracy jest niemożliwe z przyczyn określonych
w art. 411; w takim przypadku sąd pracy orzeka o odszkodowaniu.
Art. 47.
Pracownikowi, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy, przysługuje
wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy, nie więcej jednak niż za 2 miesiące,
a gdy okres wypowiedzenia wynosił 3 miesiące - nie więcej niż za 1 miesiąc. Jeżeli
umowę o pracę rozwiązano z pracownikiem, o którym mowa w art. 39, albo z pracownicą
w okresie ciąży lub urlopu macierzyńskiego, wynagrodzenie przysługuje za
cały czas pozostawania bez pracy; dotyczy to także przypadku, gdy rozwiązano
umowę o pracę z pracownikiem - ojcem wychowującym dziecko w okresie korzystania
z urlopu macierzyńskiego albo gdy rozwiązanie umowy o pracę podlega ograniczeniu
z mocy przepisu szczególnego.
Art. 471.
Odszkodowanie, o którym mowa w art. 45, przysługuje w wysokości wynagrodzenia
za okres od 2 tygodni do 3 miesięcy, nie niższej jednak od wynagrodzenia za okres
wypowiedzenia.
Art. 48.
§ 1. Pracodawca może odmówić ponownego zatrudnienia pracownika, jeżeli w ciągu
7 dni od przywrócenia do pracy nie zgłosił on gotowości niezwłocznego
podjęcia pracy, chyba że przekroczenie terminu nastąpiło z przyczyn niezależnych
od pracownika.
art. 46 skreślony
©Kancelaria Sejmu s. 27/105
06-02-02
§ 2. Pracownik, który przed przywróceniem do pracy podjął zatrudnienie u innego
pracodawcy, może bez wypowiedzenia, za trzydniowym uprzedzeniem, rozwiązać
umowę o pracę z tym pracodawcą w ciągu 7 dni od przywrócenia do
pracy. Rozwiązanie umowy w tym trybie pociąga za sobą skutki, jakie przepisy
prawa wiążą z rozwiązaniem umowy o pracę przez pracodawcę za wypowiedzeniem.
Art. 49.
W razie zastosowania okresu wypowiedzenia krótszego niż wymagany, umowa o
pracę rozwiązuje się z upływem okresu wymaganego, a pracownikowi przysługuje
wynagrodzenie do czasu rozwiązania umowy.
Art. 50.
§ 1. Jeżeli wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na okres próbny nastąpiło z naruszeniem
przepisów o wypowiadaniu tych umów, pracownikowi przysługuje
wyłącznie odszkodowanie. Odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia
za czas, do upływu którego umowa miała trwać.
§ 3. Jeżeli wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas określony lub na czas
wykonania określonej pracy nastąpiło z naruszeniem przepisów o wypowiadaniu
tych umów, pracownikowi przysługuje wyłącznie odszkodowanie.
§ 4. Odszkodowanie, o którym mowa w § 3, przysługuje w wysokości wynagrodzenia
za czas, do upływu którego umowa miała trwać, nie więcej jednak niż za 3
miesiące.
§ 5. Przepisy § 3 nie mają zastosowania w razie wypowiedzenia umowy o pracę
pracownicy w okresie ciąży lub urlopu macierzyńskiego, albo pracownikowi -
ojcu wychowującemu dziecko w okresie korzystania z urlopu macierzyńskiego.
W tym przypadku stosuje się odpowiednio przepisy art. 45 w związku z
art. 177.
Art. 51.
§ 1. Pracownikowi, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy, wlicza się
do okresu zatrudnienia okres pozostawania bez pracy, za który przyznano wynagrodzenie.
Okresu pozostawania bez pracy, za który nie przyznano wynagrodzenia,
nie uważa się za przerwę w zatrudnieniu, pociągającą za sobą
utratę uprawnień uzależnionych od nieprzerwanego zatrudnienia.
§ 2. Pracownikowi, któremu przyznano odszkodowanie, wlicza się do okresu zatrudnienia
okres pozostawania bez pracy, odpowiadający okresowi, za który
przyznano odszkodowanie.
Oddział 5
Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia
Art. 52.
§ 1. Pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika
w razie:
1) ciężkiego naruszenia przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych,
§ 2 w art. 50 skreślony
©Kancelaria Sejmu s. 28/105
06-02-02
2) popełnienia przez pracownika w czasie trwania umowy o pracę przestępstwa,
które uniemożliwia dalsze zatrudnianie go na zajmowanym stanowisku, jeżeli
przestępstwo jest oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem,
3) zawinionej przez pracownika utraty uprawnień koniecznych do wykonywania
pracy na zajmowanym stanowisku.
§ 2. Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika nie może
nastąpić po upływie 1 miesiąca od uzyskania przez pracodawcę wiadomości o
okoliczności uzasadniającej rozwiązanie umowy.
§ 3. Pracodawca podejmuje decyzję w sprawie rozwiązania umowy po zasięgnięciu
opinii reprezentującej pracownika zakładowej organizacji związkowej, którą
zawiadamia o przyczynie uzasadniającej rozwiązanie umowy. W razie zastrzeżeń
co do zasadności rozwiązania umowy zakładowa organizacja związkowa
wyraża swoją opinię niezwłocznie, nie później jednak niż w ciągu 3
dni.
Art. 53.
§ 1. Pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia:
1) jeżeli niezdolność pracownika do pracy wskutek choroby trwa:
a) dłużej niż 3 miesiące - gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy
krócej niż 6 miesięcy,
b) dłużej niż łączny okres pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku
- gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy co najmniej 6
miesięcy lub jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem
przy pracy albo chorobą zawodową;
2) w razie usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy z innych przyczyn
niż wymienione w pkt 1, trwającej dłużej niż 1 miesiąc.
§ 2. Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia nie może nastąpić w razie
nieobecności pracownika w pracy z powodu sprawowania opieki nad dzieckiem
- w okresie pobierania z tego tytułu zasiłku, a w przypadku odosobnienia
pracownika ze względu na chorobę zakaźną - w okresie pobierania z tego
tytułu wynagrodzenia i zasiłku.
§ 3. Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia nie może nastąpić po stawieniu
się pracownika do pracy w związku z ustaniem przyczyny nieobecności.
§ 4. Przepisy art. 36 § 11 i art. 52 § 3 stosuje się odpowiednio.
§ 5. Pracodawca powinien w miarę możliwości ponownie zatrudnić pracownika,
który w okresie 6 miesięcy od rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia,
z przyczyn wymienionych w § 1 i 2, zgłosi swój powrót do pracy niezwłocznie
po ustaniu tych przyczyn.
Art. 55.
§ 1. Pracownik może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia, jeżeli zostanie
wydane orzeczenie lekarskie stwierdzające szkodliwy wpływ wykonywanej
pracy na zdrowie pracownika, a pracodawca nie przeniesie go w terminie
wskazanym w orzeczeniu lekarskim do innej pracy, odpowiedniej ze względu
na stan jego zdrowia i kwalifikacje zawodowe.
§ 4 w art. 52 skreślony
art. 54 skreślony
©Kancelaria Sejmu s. 29/105
06-02-02
§ 11. Pracownik może rozwiązać umowę o pracę w trybie określonym w § 1 także
wtedy, gdy pracodawca dopuścił się ciężkiego naruszenia podstawowych
obowiązków wobec pracownika; w takim przypadku pracownikowi przysługuje
odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia, a
jeżeli umowa o pracę została zawarta na czas określony lub na czas wykonania
określonej pracy - w wysokości wynagrodzenia za okres 2 tygodni.
§ 2. Oświadczenie pracownika o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia
powinno nastąpić na piśmie, z podaniem przyczyny uzasadniającej rozwiązanie
umowy. Przepis art. 52 § 2 stosuje się odpowiednio.
§ 3. Rozwiązanie umowy o pracę z przyczyn określonych w § 1 i 11 pociąga za sobą
skutki, jakie przepisy prawa wiążą z rozwiązaniem umowy przez pracodawcę
za wypowiedzeniem.
Oddział 6
Uprawnienia pracownika w razie niezgodnego z prawem rozwiązania przez
pracodawcę umowy o pracę bez wypowiedzenia
Art. 56.
§ 1. Pracownikowi, z którym rozwiązano umowę o pracę bez wypowiedzenia z naruszeniem
przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę w tym trybie, przysługuje
roszczenie o przywrócenie do pracy na poprzednich warunkach albo o
odszkodowanie. O przywróceniu do pracy lub odszkodowaniu orzeka sąd
pracy.
§ 2. Przepisy art. 45 § 2 i 3 stosuje się odpowiednio.
Art. 57.
§ 1. Pracownikowi, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy, przysługuje
wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy, nie więcej jednak niż za
3 miesiące i nie mniej niż za 1 miesiąc.
§ 2. Jeżeli umowę o pracę rozwiązano z pracownikiem, o którym mowa w art. 39,
albo z pracownicą w okresie ciąży lub urlopu macierzyńskiego, wynagrodzenie
przysługuje za cały czas pozostawania bez pracy; dotyczy to także przypadku,
gdy rozwiązano umowę o pracę z pracownikiem - ojcem wychowującym
dziecko w okresie korzystania z urlopu macierzyńskiego albo gdy rozwiązanie
umowy o pracę podlega ograniczeniu z mocy przepisu szczególnego.
§ 4. Przepisy art. 48 i 51 § 1 stosuje się odpowiednio.
Art. 58.
Odszkodowanie, o którym mowa w art. 56, przysługuje w wysokości wynagrodzenia
za okres wypowiedzenia. Jeżeli rozwiązano umowę o pracę, zawartą na czas określony
albo na czas wykonania określonej pracy, odszkodowanie przysługuje w wysokości
wynagrodzenia za czas, do którego umowa miała trwać, nie więcej jednak niż za
3 miesiące.
§ 3 w art. 57 skreślony
©Kancelaria Sejmu s. 30/105
06-02-02
Art. 59.
W razie rozwiązania przez pracodawcę umowy o pracę, zawartej na czas określony
lub na czas wykonania określonej pracy, z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu
umów o pracę bez wypowiedzenia, pracownikowi przysługuje wyłącznie odszkodowanie,
jeżeli upłynął już termin, do którego umowa miała trwać, lub gdy przywrócenie
do pracy byłoby niewskazane ze względu na krótki okres, jaki pozostał do upływu
tego terminu. Odszkodowanie przysługuje w wysokości określonej w art. 58.
Art. 60.
Jeżeli pracodawca rozwiązał umowę o pracę w okresie wypowiedzenia z naruszeniem
przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę bez wypowiedzenia, pracownikowi
przysługuje wyłącznie odszkodowanie. Odszkodowanie przysługuje w wysokości
wynagrodzenia za czas do upływu okresu wypowiedzenia.
Art. 61.
Do pracownika, któremu przyznano odszkodowanie na podstawie przepisów niniejszego
oddziału, stosuje się odpowiednio przepis art. 51 § 2.
Oddział 6a
Uprawnienia pracodawcy w razie nieuzasadnionego rozwiązania
przez pracownika umowy o pracę bez wypowiedzenia
Art. 611.
W razie nieuzasadnionego rozwiązania przez pracownika umowy o pracę bez wypowiedzenia
na podstawie art. 55 § 11, pracodawcy przysługuje roszczenie o odszkodowanie.
O odszkodowaniu orzeka sąd pracy.
Art. 612.
§ 1. Odszkodowanie, o którym mowa w art. 611, przysługuje w wysokości wyrządzonej
szkody, jednakże nie może ono przewyższać wynagrodzenia pracownika
za okres wypowiedzenia, a w przypadku rozwiązania umowy o pracę
zawartej na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy - wynagrodzenia
za okres 2 tygodni.
§ 2. W razie orzeczenia przez sąd pracy o odszkodowaniu, przepisu art. 55 § 3 nie
stosuje się.
Oddział 7
Wygaśnięcie umowy o pracę
Art. 63.
Umowa o pracę wygasa w przypadkach określonych w kodeksie oraz w przepisach
szczególnych.
art. 62 skreślony
©Kancelaria Sejmu s. 31/105
06-02-02
Art. 631.
§ 1. Z dniem śmierci pracownika stosunek pracy wygasa.
§ 2. Prawa majątkowe ze stosunku pracy przechodzą po śmierci pracownika, w
równych częściach, na małżonka oraz inne osoby spełniające warunki wymagane
do uzyskania renty rodzinnej w myśl przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym
pracowników i ich rodzin. W razie braku takich osób prawa te wchodzą
do spadku.
Art. 632.
§ 1. Z dniem śmierci pracodawcy umowy o pracę z pracownikami wygasają, z zastrzeżeniem
przepisu § 3.
§ 2. Pracownikowi, którego umowa o pracę wygasła z przyczyn określonych w § 1,
przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia,
a w przypadku zawarcia umowy o pracę na czas określony lub na czas
wykonania określonej pracy - w wysokości wynagrodzenia za okres 2 tygodni.
§ 3. Przepis § 1 nie ma zastosowania w razie przejęcia pracownika przez nowego
pracodawcę na zasadach określonych w art. 231.
Art. 66.
§ 1. Umowa o pracę wygasa z upływem 3 miesięcy nieobecności pracownika w
pracy z powodu tymczasowego aresztowania, chyba że pracodawca rozwiązał
wcześniej bez wypowiedzenia umowę o pracę z winy pracownika.
§ 2. Pracodawca, pomimo wygaśnięcia umowy o pracę z powodu tymczasowego
aresztowania, jest obowiązany ponownie zatrudnić pracownika, jeżeli postępowanie
karne zostało umorzone lub gdy zapadł wyrok uniewinniający, a pracownik
zgłosił swój powrót do pracy w ciągu 7 dni od uprawomocnienia się
orzeczenia. Przepisy art. 48 stosuje się odpowiednio.
§ 3. Przepisów § 2 nie stosuje się w przypadku, gdy postępowanie karne umorzono
z powodu przedawnienia albo amnestii, a także w razie warunkowego umorzenia
postępowania.
Art. 67.
W razie naruszenia przez pracodawcę przepisów niniejszego oddziału, pracownikowi
przysługuje prawo odwołania do sądu pracy. W zakresie roszczeń stosuje się odpowiednio
przepisy oddziału 6 niniejszego rozdziału.