Rezerwy pracownicze: kiedy spółka powinna dokonać wyceny rezerw na świadczenia pracownicze

2018-10-30

Wycena rezerw pracowniczych w świetle Krajowego Standardu Rachunkowego nr 6 (KSR 6)

Zasady dotyczące szacowania rezerw na świadczenia pracownicze zawarte są m.in. w Krajowym Standardzie Rachunkowości nr 6 „Rezerwy, bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów, zobowiązania warunkowe” (KSR 6). Oprócz przywołanych rezerw pracowniczych, zawiera on także zapisy dotyczące zasad ewidencji zobowiązań warunkowych i biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów oraz wyjątki od przedstawionych zasad.

Zgodnie z zapisami KSR 6, rezerwy (m.in. rezerwy na odprawy emerytalne, rentowe, nagrody jubileuszowe itp.) powinny zostać wyznaczone, gdy:
1. na jednostce ciąży prawny lub zwyczajowy obowiązek świadczenia wynikającego z przeszłych zdarzeń,
2. istnieje prawdopodobieństwo, iż wypełnienie obowiązku ciążącego na jednostce będzie wiązało się z wykorzystaniem posiadanych lub przyszłych jej aktywów,
3. rzetelne i wiarygodne oszacowanie zobowiązania, np. rezerwy na świadczenia pracownicze, jest możliwe do wykonania.

W księgach rachunkowych w postaci rezerwy ujmowane są jedynie skutki wykonania danego obowiązku jednostki, jakie wynikają ze zdarzeń przeszłych, natomiast występowanie danego obowiązku jest niezależne od przyszłych działań jednostki lub jej intencji. Rezerwy nie są tworzone dla zdarzeń związanych z działalnością jednostki w przyszłości.

Bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów z tytułu przyszłych świadczeń pracowniczych:
1. są dokonywane przez jednostki głównie z tytułu rezerw na odprawy emerytalne, rentowe, pośmiertne, nagrody jubileuszowe i niewykorzystane urlopy,
2. świadczenia emerytalne, rentowe, pośmiertne i nagrody jubileuszowe to długoterminowe świadczenia pracownicze, które zależą od stażu pracy; pracownicy nabywają prawo do nich przez cały czas zatrudnienia w jednostce, co z kolei rodzi zobowiązanie jednostki wobec pracowników w przyszłości,
3. niewykorzystany urlop to urlop za dany rok kalendarzowy i za lata poprzednie, jaki nie został wykorzystany do 31 grudnia, uwzględniając stan na dzień bilansowy, jeśli rok obrotowy jest inny od kalendarzowego; wyznaczenie rezerwy na niewykorzystane urlopy obejmuje głównie pracowników produkcyjnych, których wynagrodzenie zależy od wyników pracy; celem wyznaczenia rezerw na niewykorzystane urlopy jest właściwe odniesienie kosztów do okresu, w którym podmiot otrzyma efekty pracy zatrudnionych pracowników.

KSR 6, Międzynarodowy Standard Rachunkowości nr 19 (MSR 19) oraz Krajowy Standard Aktuarialny nr 1 (KSA 1) zalecają, aby wycena rezerw na świadczenia pracownicze dokonywana była przy użyciu metody aktuarialnej tzw. metody prognozowanych świadczeń jednostkowych, inaczej zwaną metodą świadczeń narosłych w stosunku do stażu pracy.

Wycena rezerw pracowniczych, zgodnie z zaleceniami wymienionych standardów, powinna również zostać oszacowana przez licencjonowanego aktuariusza. Przemawia za tym złożoność procesu wyceny aktuarialnej oraz konieczność użyciu wielu założeń demograficznych i finansowych, których nieprawidłowe określenie może w znaczący sposób wpłynąć na wysokość rezerwy na odprawy emerytalne, rentowe czy jubileuszowe.


Czytaj także:

Wycena rezerw pracowniczych w ujęciu Krajowego Standardu Aktuarialnego nr 1

Założenia aktuarialne do wyceny rezerw pracowniczych – rotacja pracowników

Rezerwy pracownicze – stopa wzrostu wynagrodzeń używana podczas wyceny aktuarialnej rezerw

Stopa dyskonta w wycenie aktuarialnej rezerw na świadczenia pracownicze

Aktuarialne rezerwy na świadczenia emerytalne