Założenia aktuarialne do wyceny rezerw pracowniczych – rotacja pracowników

Międzynarodowy Standard Rachunkowości nr 19 „Świadczenia pracownicze” oraz Krajowy Standard Aktuarialny nr 1 (KSA 1) stanowi, że podczas aktuarialnej wyceny rezerw na świadczenia pracownicze, w tym rezerwy na odprawy emerytalne, rentowe czy nagrody jubileuszowe należy ustalić rotację prawników, która jest założeniem demograficznym. Szacowanie rotacji pracowników powinno opierać się na indywidualnej analizie jednostki, a wyznaczanie rezerwy na świadczenia pracownicze powinno obejmować rzeczywiste dane dotyczące m.in. wieku, płci i stażu pracowników. Indywidualna analiza w każdej jednostce konieczna jest ze względu na różne poziomy rotacji pracowników w różnych sektorach gospodarki, ale także w spółkach z jednej branży, które działają w różnych obszarach geograficznych. Ustalenie wartości rotacji pracowników powinno jednak uwzględniać czynniki globalne, które ją warunkują, np. bezrobocie i sytuacja na rynku pracy.

Rotacja pracowników, używana do wyceny rezerw pracowniczych, to prawdopodobieństwo odejścia pracownika ze spółki w ciągu jednego roku. Rotacja powinna zostać określona od dnia bilansowego do dnia wypłaty danego świadczenia pracowniczego. Podczas ustalania rotacji pracowników nie ma znaczenia, czy pracownik odszedł z pracy z własnej winy, z winy pracodawcy czy też za porozumieniem stron – należy jedynie wyłączyć wydarzenia nadzwyczajne, np. zwolnienia grupowe zawiązane z restrukturyzacją firmy, które nie powtórzą się w przyszłości lub powtórzą się z małym prawdopodobieństwem. Nie należy także brać pod uwagę odejść, które uwzględniane są przez aktuariusza w innych założeniach do wyceny aktuarialnej rezerw pracowniczych, np. śmierć pracownika, przejścia na emeryturę, rentę czy całkowita niezdolność do pracy.
Aby wiarygodnie oszacować wartość rotacji pracowniczej, wykorzystywanej podczas aktuarialnej wyceny rezerw na świadczenia pracownicze, w tym rezerwy na odprawy emerytalne, nagrody jubileuszowe itp. , należy uwzględnić rzeczywiste dane o odejściach w danej jednostce oraz łączną liczbę pracowników, którzy zatrudnieni będą na początek i na koniec danego okresu. Podczas wyceny aktuarialnej, aktuariusze wymagają dostarczenia danych za okres minimum trzech lat licząc od dnia bilansowego, na który ma zostać dokonana wycen rezerw pracowniczych. Im dłuższy jest bowiem przedział czasowy, który zostanie przeanalizowany, tym dokładniej uda ustalić się rotację zatrudnienia i tym dokładniejsze wykonane wyliczenia. Na wysokość rotacji pracowniczej, która jest jednym z założeń aktuarialnych uwzględnianych podczas wyceny rezerw pracowniczych, mają wpływ także:
- wiek pracownika – najwyższy współczynnik rotacji występuje w grupie najmłodszych pracowników; może być on nawet kilkukrotnie wyższy niż w grupie starszych pracowników;
- staż pracownika - najwyższy współczynnik rotacji występuje w grupie pracowników z najkrótszym stażem; może być on także kilkukrotnie wyższy niż w grupie pracowników z dłuższym stażem;
- rodzaj wykonywanej pracy – w niektórych firmach (branżach), może występować bardzo wysoka rotacja jednego rodzaju pracowników, a innego już nie – należy wtedy oszacować rotację do wyceny rezerw pracowniczych oddzielnie dla obydwu grup pracowników (sytuacja taka często występuje np. w branży gastronomicznej, gdzie rotacja pracowników restauracji jest bardzo wysoka, a pracowników biurowych i centrali niska).

Czynniki te są zmienne, bowiem struktura wiekowo-stażowa również się zmienia. Jeżeli podczas wyceny rezerw na świadczenia pracownicze (rezerwy na odprawy emerytalne, nagrody jubileuszowe, pośmiertne itp.) przyjęte zostaną średnie wartości historyczne, wyznaczona rezerwa pracownicza może zostać oszacowania w niewłaściwy sposób.

Współczynnik rotacji pracowników ma znaczący wpływ na wysokość rezerw pracowniczych, a sama wysokość wartości rezerwy jest bardzo wrażliwa na zmiany tego założenia. Właściwe oszacowanie wskaźnika rotacji pracowników jest tym ważniejsze, że zmiana wartości rotacji zaledwie o jeden punkt procentowy, może wpłynąć na zmianę wysokości rezerw na świadczenia pracownicze nawet o kilka-kilkanaście procent (w zależności od tego, której kategorii wiekowej dotyczy zmiana, jak długiego okresu będzie dotyczyć i ilu pracowników znajduję się lub osiągnie wiek, w którym nastąpiła zmiana).


Czytaj także:

Rezerwy pracownicze – stopa wzrostu wynagrodzeń używana podczas wyceny aktuarialnej rezerw

Stopa dyskonta w wycenie aktuarialnej rezerw na świadczenia pracownicze

Metody wyceny aktuarialnej w Międzynarodowym Standardzie Rachunkowości nr 19

Międzynarodowy Standard Rachunkowości nr 19 – krótkoterminowe świadczenia i rezerwy pracownicze

Międzynarodowy Standard Rachunkowości nr 19 – wycena rezerw na świadczenia pracownicze