Indywidualne Konto Emerytalne jest dobrowolną formą ubezpieczenia społecznego stanowiącą tzw. III filar emerytalny. Funkcjonowanie IKE reguluje ustawa o indywidualnych kontach emerytalnych z dn. 20 kwietnia 2004 r.
Posiadaczem konta IKE może być każda osoba fizyczna, która ukończyła 16 lat. Na jednym rachunku środki może oszczędzać tylko jedna osoba, zatem nie ma możliwości założenia IKE wspólnie z małżonkiem. Przystąpienie do IKE jest dobrowolne – to na oszczędzającym spoczywa obowiązek znalezienia odpowiedniego podmiotu, który będzie zarządzał środkami.
Aby założyć konto, należy podpisać umowę z uprawnioną instytucją. Zgodnie z ustawą podmiotami uprawnionymi do prowadzenia IKE są:
- banki,
- otwarte fundusze emerytalne,
- fundusze inwestycyjne,
- domy maklerskie,
- zakłady ubezpieczeń na życie.
Limit wpłat na IKE wynosi trzykrotność średniego prognozowanego wynagrodzenia na dany rok. Wysokość wpłat oraz ich częstotliwość zależy od umowy zawartej z podmiotem prowadzącym konto. Można:
- cały roczny limit wpłacić za jednym razem,
- rozbić limit na regularne miesięczne wpłaty,
- rozbić limit na nieregularne wpłaty.
Aby dokonać wypłaty środków z IKE zachowując jednocześnie ulgi podatkowe, należy dokonać wypłaty po ukończeniu 60 lat lub 55 i nabyciu prawa do emerytury. Konieczne jest również spełnienie jednego z dwóch warunków:
- dokonywanie wpłat przez co najmniej 5 lat kalendarzowych,
- dokonanie ponad połowy wartości wpłat na IKE nie później niż 5 lat przed dniem złożenia wniosku o wypłatę środków.
Spełnienie powyższych warunków gwarantuje również zwolnienie wypłaty z obowiązku zapłaty tzw. podatku Belki.
Środki z Indywidualnego Konta Emerytalnego można wypłacić także w sytuacji, jeżeli powyższe warunki nie są spełnione. Można wypłacić je zarówno w całości, jak i w dowolnej części. Będzie się to jednak wiązało z koniecznością zapłaty podatku od zysków kapitałowych (tzw. podatku Belki), a w sytuacji, gdy środki zgromadzone na IKE pochodzą z wpłaty transferowej z pracowniczego programu emerytalnego mogą być dodatkowo obciążone 30% zwrotem na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
Pieniądze zaoszczędzone w ramach Indywidualnego Konta Emerytalnego są dziedziczone w całości, nie ma również konieczności uiszczania podatku od spadków i darowizn. Osoby, które dziedziczą środki z IKE mogą przenieść je na własne konto w III dobrowolnym filarze emerytalnym bądź od razu wypłacić (w tej sytuacji nie będzie konieczności zapłaty podatku).